Dùn Phris

Suidheachadh
Dùthaich Alba
Comhairle Dùn Phris is Gall-Ghàidhealaibh
Siorrachd Siorrachd Dhùn Phris
Co-chomharran 55° 07' 00″ Tuath
03° 60′ 03″ Iar
Comharradh-clèithe NX977762
Feartan fiosaigeach
Àireamh-shluaigh 31,600 (2001)
Àireamh fòn 01387
Duilleag oifigeil http://www.dumgal.gov.uk/

‘S e baile meadhanach agus faisg air Cille Chùithbeirt, air an àirde an iar-dheas na h-Alba a th' ann an Dùn Phris[1] (Beurla: Dumfries). Tha e suidhichte aig 17m os cionn ìre na mara,[2] ann an cridhe Dhùin Phris is Gall-Ghàidhealaibh (Siorrachd Dhùn Phris ro 1975), eadar Dail Bheithe agus Inbhir Anainn, ri taobh na h-aibhne Nid.[3] Tha e 250km air falbh bho Obar Dheathain, 97km bho Ghlaschu, 15km bho Ruadhail agus 102km bho Dhùn Èideann, prìomh-bhaile na dùthcha.[4] 'S e Beurla a th' ann a’ chiad chànan aig a’ mhòr-chuid dhe na daoine ann an Dùn Phris, ach tha Pòlais làidir cuideachd. Tha Eaconomaidh a' bhaile gu math crochte air àiteachas, coilltearachd agus gnìomhachas. A bharrachd air sin, tha an t-àite làn seirbheisean dhen a h-uile sheòrsa. Taobh fhoghlaim, tha deich bun sgoil agus ceithir àrd sgoil ann an Dùn Phris.[5] A thuilleadh air sin, 's e a' phrìomh-bhaile dhen Comhairle Dhùn Phris is Ghall-Ghàidhealaibh a th' ann. Ann an 2001 bha 31,146 duine a' fuireach an seo.[6]

Freumhan an Ainm deasaich

A rèir eòlaichean fhreumh-fhaclachd, tha e coltach gur ann à Caer/Dùn agus ainm na treubh Frisianach neo Preas ann an seann Chuimris neo Gàidhlig a th' ann an t-ainm.[7] 'S ann gu math pailt a tha ainmean-àite ann an Cuimris ann an ceann a deas na h-Alba. Nochd a' Ghàidhlig ann an ceann a deas na h-Alba anns an 7mh Linn agus bha an cànan fhathast làidir ann an Siorrachd Dhùn Phrìs fhèin anns an 14mh Linn.[8] A dh'aindeoin sin, tha cuid eile dhen bheachd gur ann à Gàidhlig Druim neo Dronn a th'ann ainm an àite seo.[9]A bharrachd air sin, tha cruth na tìre a' toirt cuideam dhan dà theòiridh seo, o chionn 's gu bheil dùn agus druim ann.

Eachdraidh deasaich

Tha sgrìobhainn bhon 18mh linne, ga chumail air ball an taigh-sheinnse Hole in the Wa' ann am meadhan a' bhaile, gur e Druim Phrìs an t-ainm a bha air a' bhaile o shean. Tha an t-ainm ga sgrìobhadh Drumfries, mar druim (facal cruinn-eòlaiche). A bharrachd air sin, tha Ospadal Rìoghail a' Cheàrna ga thogail dìreach air barr druim, ri taobh na h-aibhne Nid. Chaochail Raibeart Burns an seo ann an 1796. Chuir Prionnsa Teàrlach Stiùbhart seachad na h-oidhche ann an Dùn Phrìs air Disathairne 21 an Dùbhlachd 1745, air an t-slighe air ais a dh'Alba gu ruige na Gàidhealtachd.[10] Chuireadh càin dhe £2,000 agus 1,000 paidhir bhròg air a' bhaile, a chaidh a phàigheadh an ath latha. Ann an 1763 chaidh rathad a chruthachadh leis an arm eadar Port Phàdraig agus Cathair Luail, a dheidheadh tro Dhùn Phris.[11] Bhathar ag iarraidh an rathad seo a chleachdadh airson Èirinn a cholonachadh. Bha e na Bhorgh Rìoghail le dleastanasan riaghlaidh eadar 1855 agus 1957, nuair a chuireadh às dhan t-siostam.[12]

Bailtean Co-cheangailte deasaich

Daoine Ainmeil deasaich

Iomraidhean deasaich

  1. Dumfries/Dùn Phris”. Ainmean-Àite na h-Alba. Air a thogail 23mh dhen Dàmhair 2017.
  2. Falling Rain
  3. River Nith Fishings
  4. Distance from - to
  5. A' Chomhairle
  6. Scotland's Census Result OnLine
  7. The Placenames of Scotland, James B. Johnston, Dùn Èideann 1892
  8. Transactions and Journal of Proceedings of the Dumfriesshire and Galloway Natural History and Antiquarian Society. Third Series. Volume XI: 147
  9. The Brittonic Language in the Old North
  10. Dumfries Museum
  11. Old Roads of Scotland
  12. NRS

Ceanglaichean a-mach deasaich

  • Gàidhlig DumGal – làrach-lìn airson Gàidhlig ann an Dum Phrìs agus Gall-Ghàidhealaibh