Dùn Phris
| Dùn Phris | |
 | |
| |
| Suidheachadh | |
| Dùthaich |  Alba
|
| Comhairle | Dùn Phris is Gall-Ghàidhealaibh |
| Siorrachd | Siorrachd Dhùn Phris |
| Co-chomharran | 55° 07' 00″ Tuath 03° 60′ 03″ Iar |
| Comharradh-clèithe | NX977762 |
| Feartan fiosaigeach | |
| Àireamh-shluaigh | 31,600 (2001) |
| Àireamh fòn | 01387 |
| Duilleag oifigeil | http://www.dumgal.gov.uk/ |
‘S e baile meadhanach agus faisg air Cille Chùithbeirt, air an àirde an iar-dheas na h-Alba a th' ann an Dùn Phris[1] (Beurla: Dumfries). Tha e suidhichte aig 17m os cionn ìre na mara,[2] ann an cridhe Dhùin Phris is Gall-Ghàidhealaibh (Siorrachd Dhùn Phris ro 1975), eadar Dail Bheithe agus Inbhir Anainn, ri taobh na h-aibhne Nid.[3] Tha e 250km air falbh bho Obar Dheathain, 97km bho Ghlaschu, 15km bho Ruadhail agus 102km bho Dhùn Èideann, prìomh-bhaile na dùthcha.[4] 'S e Beurla a th' ann a’ chiad chànan aig a’ mhòr-chuid dhe na daoine ann an Dùn Phris, ach tha Pòlais làidir cuideachd. Tha Eaconomaidh a' bhaile gu math crochte air àiteachas, coilltearachd agus gnìomhachas. A bharrachd air sin, tha an t-àite làn seirbheisean dhen a h-uile sheòrsa. Taobh fhoghlaim, tha deich bun sgoil agus ceithir àrd sgoil ann an Dùn Phris.[5] A thuilleadh air sin, 's e a' phrìomh-bhaile dhen Comhairle Dhùn Phris is Ghall-Ghàidhealaibh a th' ann. Ann an 2001 bha 31,146 duine a' fuireach an seo.[6]
Freumhan an Ainm
deasaichA rèir eòlaichean fhreumh-fhaclachd, tha e coltach gur ann à Caer/Dùn agus ainm na treubh Frisianach neo Preas ann an seann Chuimris neo Gàidhlig a th' ann an t-ainm.[7] 'S ann gu math pailt a tha ainmean-àite ann an Cuimris ann an ceann a deas na h-Alba. Nochd a' Ghàidhlig ann an ceann a deas na h-Alba anns an 7mh Linn agus bha an cànan fhathast làidir ann an Siorrachd Dhùn Phrìs fhèin anns an 14mh Linn.[8] A dh'aindeoin sin, tha cuid eile dhen bheachd gur ann à Gàidhlig Druim neo Dronn a th'ann ainm an àite seo.[9]A bharrachd air sin, tha cruth na tìre a' toirt cuideam dhan dà theòiridh seo, o chionn 's gu bheil dùn agus druim ann.
Eachdraidh
deasaichTha sgrìobhainn bhon 18mh linne, ga chumail air ball an taigh-sheinnse Hole in the Wa' ann am meadhan a' bhaile, gur e Druim Phrìs an t-ainm a bha air a' bhaile o shean. Tha an t-ainm ga sgrìobhadh Drumfries, mar druim (facal cruinn-eòlaiche). A bharrachd air sin, tha Ospadal Rìoghail a' Cheàrna ga thogail dìreach air barr druim, ri taobh na h-aibhne Nid. Chaochail Raibeart Burns an seo ann an 1796. Chuir Prionnsa Teàrlach Stiùbhart seachad na h-oidhche ann an Dùn Phrìs air Disathairne 21 an Dùbhlachd 1745, air an t-slighe air ais a dh'Alba gu ruige na Gàidhealtachd.[10] Chuireadh càin dhe £2,000 agus 1,000 paidhir bhròg air a' bhaile, a chaidh a phàigheadh an ath latha. Ann an 1763 chaidh rathad a chruthachadh leis an arm eadar Port Phàdraig agus Cathair Luail, a dheidheadh tro Dhùn Phris.[11] Bhathar ag iarraidh an rathad seo a chleachdadh airson Èirinn a cholonachadh. Bha e na Bhorgh Rìoghail le dleastanasan riaghlaidh eadar 1855 agus 1957, nuair a chuireadh às dhan t-siostam.[12]
Bailtean Co-cheangailte
deasaich
Daoine Ainmeil
deasaichIomraidhean
deasaich- ↑ “Dumfries/Dùn Phris”. Ainmean-Àite na h-Alba. Air a thogail 23mh dhen Dàmhair 2017.
- ↑ Falling Rain
- ↑ River Nith Fishings
- ↑ Distance from - to
- ↑ A' Chomhairle
- ↑ Scotland's Census Result OnLine
- ↑ The Placenames of Scotland, James B. Johnston, Dùn Èideann 1892
- ↑ Transactions and Journal of Proceedings of the Dumfriesshire and Galloway Natural History and Antiquarian Society. Third Series. Volume XI: 147
- ↑ The Brittonic Language in the Old North
- ↑ Dumfries Museum
- ↑ Old Roads of Scotland
- ↑ NRS
Ceanglaichean a-mach
deasaich- Gàidhlig DumGal – làrach-lìn airson Gàidhlig ann an Dum Phrìs agus Gall-Ghàidhealaibh
Achadh na h-Eaglaise • Ae • Amisfield • Applegarthtown • Auldgirth • Bankend • Bàrr na Dris • Beattock • Bentpath • Canonbaidh • Cathair • Cathair Ruairidh • Chapelknowe • Cille Chonaill • Cille Bhrìghde • Cill Osbairn • Cille Phàdraig nam Fleamach • An Clachan • Clarencefield • Collin • Comar na Drise • Cuingealach • Dalswinton • Daltan • Doire Chonaill • Dòrnach • Drochaid Charrainn • Drochaid a' Mhuilinn • Drochaid Mhic Iain • Dubhras na Doire • Dùn Choll • Dùn Phris • Dùn Sgoir • Eaglais Fheichin • Eastriggs • Eskdalemuir • Gleann Chapall • Greatna • Hightae • Hoddom • Inbhir Anainn • Kettleholm • Kirtlebridge • Langaim • Loch Mhabain • Logarbaidh • Am Magh Fada • Middlebie • Mouswald • Parkgate • Penpont • Powfoot • Ruadhail • Templand • Torthorwald • Tynron • Wamphray • Waterbeck