Cill Chomhghain

Suidheachadh
Dùthaich Alba
Comhairle Dùn Phris is Gall-Ghaidhealaibh
Siorrachd Siorrachd Bhaile na h-Ùige
Parraist Cill Chomhghain fhèin[1]
Co-chomharran 54° 53′ 60″ Tuath
04° 35′ 60″ Iar
Feartan fiosaigeach
Àireamh fòn 01671
Còd-puist DG8[2]

‘S e baile beag dùthchasail faisg air Baile na h-Ùige, air an àirde an iar-dheas na h-Alba a th' ann an Cill Chomhghain (Beurla/Beurla Ghallta: Kirkcowan). Tha e suidhichte aig 51m os cionn ìre na mara,[3] faisg air an Abhainn Bhlaidneach,[4] ann an ceann a tuath leth-eilean na Machrach, eadar Baile Ùr nan Stiùbhartach agus Clachan Ghlinn Lus, air an àirde an iar Dhùin Phris is Gall-Ghaidhealaibh (Siorrachd Bhaile na h-Ùige ro 1975). Tha e 294km air falbh bho Obar Dheathain, 108km bho Ghlaschu, 66km bho Dhùn Phrìs agus 146km bho Dhùn Èideann, prìomh-bhaile na dùthcha.[5] 'S e Beurla agus Beurla Ghallta a th' aig a’ mhòr-chuid dhiubh ann am Port Phàdraig. Tha Eaconomaidh a' bhaile gu math crochte air àiteachas agus turasachd. Taobh fhoghlaim, tha bun-sgoil ann[6] ach feumar a dhol dhan àrd-sgoil ann am Baile Ùr nan Stiùbhartach.[7]

Freumhan an Ainm

deasaich

A rèir eòlaichean fhreumh-fhaclachd, tha e coltach gur ann à cill anns a' Gàidhlig fhèin agus ainm naoimh air choireigin à Èirinn a tha an t-ainm.[8] Nochd a' Ghàidhlig ann an ceann a deas na h-Alba anns an 7mh Linn agus bha an cànan fhathast làidir ann an Siorrachd Bhaile na h-Ùige fhèin anns an 18mh Linn.[9]

Eachdraidh

deasaich

Chaidh an t-ainm a chlàradh airson a' chiad turas mar Kirkewane ann an 1485.[10] Chaidh an eaglais a chithear an-diugh a thogail ann an 1834.[11] Ràinig an Rèile dhan bhaile ann an 1861, a thug piseach mòr air malairt san sgìre.[12]

Poileataigs

deasaich

'S ann gu Comhairle Choimhearsnachd Chille Chomhghain fhèin a bhuineas Cill Chomhghain, a ghabhas a-steach sgìre na mòintich gu tuath. Tha 575 duine a' fuireach san sgìre air fad.[13] Tha 16 comhairlichean coimhearsnachd a' riochdachadh na sgìre agus thathar a' cumail coinneamhan na Comhairle gach mìos ann Talla Chomhghain ann an Cill Chomhghain. Tha e a' buntainn dhan uàrd-taghaidh 03 (Meadhan Ghall-Ghàidhealaibh) airson Comhairle na Roinne.[14]

Gnàth-shìde

deasaich

'S ann ann an sgìre mòran nas blàithe (Cuibheasachd bhliadhnail: 8.3 °C) agus mòran nas fhliche (Cuibheasachd bhliadhnail: 1141mm) an coimeas ris an còrr dhen dùthaich 's a tha Cill Chomhghain. Tha sileadh trom ann, fiù 's fad na mìosan nas tioraim, leis nach eil e idir fad air falbh bhon mhuir air an àirde an iar na h-Alba. 'S e àite Cfb ann an sgèile Köppen-Geiger a th' ann an Cill Chomhghain.[15] Chan eil an t-sneachd idir pailt an seo. Tha diofar mhòr eadar am mìos as fhliche agus am mìos as tioraim: 62mm eadar /an Giblean/an Cèitean (dìreach 65mm) agus an Dàmhair/an t-Samhain (127mm). Fad na bliadhna, bidh an teothachd ann am fiaradh mheadhanach: 11.7 °C.

 

Còmhdhail

deasaich

Chan eil seirbheis rèile ann. A dh'aindeoin sin, tha seirbheis bhus a' frithealadh a' bhaile:

Iomraidhean

deasaich
  1. Arcgis
  2. Post Code Maps
  3. Falling rain
  4. Andrew Symson, A large description of Galloway, 1823, W. and C. Tait, duilleag 94
  5. Distance from - to
  6. A' Chomhairle
  7. Douglas Ewart High School[dead link]
  8. Studies in the Topography of Galloway, Sir Herbert Eustice Maxwell of Monreith, Constable, Dùn Èideann, 1887
  9. Transactions and Journal of Proceedings of the Dumfriesshire and Galloway Natural History and Antiquarian Society. Third Series. Volume XI: 147
  10. Saint Places
  11. Scotland's Churches
  12. David L Smith, Tales of the Glasgow and South Western Railway, Ian Allan Limited, Lunnainn
  13. A' Chomhairle
  14. Dumfries and Galloway Wards 2007”. Local Government Boundary Commission for Scotland. Air a thogail 29mh dhen Ghiblean 2017.
  15. Climate Data
  16. Còmhdhail na Comhairle