Coloimbia

'S e dùthaich ann an Aimearaga a Deas a tha ann an Coloimbia , no Colombia, agus 's e Bogotá am prìomh-bhaile aice. Tha crìochan aice leis a' Bheiniseala agus le Braisil 'san ear, Pearù agus Eacuador gu deas, Panama gu siar agus am Muir Caraibeach gu tuath. Tha an dùthaich air ainmeachadh airson Christopher Columbus a lorg an t-Saoghal Ùr. Chaidh Coloimbia a stèidheachadh ann an 1810 an dèidh dhà briseadh air falbh bho Ìmpireachd an Spàinn agus 's e Spàinntis an cànan oifigeil aice.

Coloimbia

stàit neo-eisimeileach, Poblachd, secular state, dùthaich

Pàirt de	Aimearaga-Laideannach, Aimearaga a Deas, Hispanic America, Ibero-America
Cur air cois	1810
Ainm oifigeil	República de Colombia, la République de Colombie, Republic of Colombia, Republika Kolumbii
Ainm dùthchasach	Colombia
Ainm goirid	🇨🇴
Cinnidheachd	Mestizo Colombian, White Colombians, Afro-Coloimbianaich, indigenous peoples in Colombia, unknown value
Ainmichte às dèidh	Cristoforo Colombo
Cànan oifigeil	Spàinntis
Laoidh	Laoidh Nàiseanta Choloimbia
Culture	Colombian culture
Mòr-roinn	Aimearaga a Deas
Dùthaich	Coloimbia
Prìomh-bhaile	Bogotá
Roinn-tìde	UTC−05:00, America/Bogota
Domhan-leud is -fhad	4°0′0″N 73°15′0″W
Coordinates of easternmost point	1°13′44″N 66°51′4″W
Coordinates of northernmost point	13°22′48″N 81°22′12″W
Coordinates of southernmost point	4°13′54″S 69°56′53″W
Coordinates of westernmost point	12°35′0″N 81°42′0″W
Puing as àirde	Pico Cristóbal Colón, Pico Cristóbal Colón
Lowest point	Cuan Sèimh
Basic form of government	Poblachd
Oifis aig ceann-stàite	Ceann-suidhe Choloimbia
Ceannard na stàite	Gustavo Petro
Oifis aig ceann an riaghaltais	Ceann-suidhe Choloimbia
Ceannard an riaghaltais	Gustavo Petro
Executive body	Government of Colombia
Legislative body	Congress of Colombia
Central bank	Banco de la República
Currency	Colombian peso
Driving side	right
Electrical plug type	NEMA 1-15, NEMA 5-15
Na bh’ann roimhe	Stàitean Aonaichte Choloimbia, Mosquitia
Duais a fhuair e	The Economist country of the year
Làrach-lìn	https://www.gov.co/
Hashtag	Colombia
Top-level Internet domain	.co
Bratach	flag of Colombia
Gearradh-arm	Coat of arms of Colombia
Geography of topic	geography of Colombia
Feart	partly free country
History of topic	history of Colombia
Open data portal	Open Data Colombia
Economy of topic	economy of Colombia
Demographics of topic	demographics of Colombia
Mobile country code	732
Country calling code	+57
Emergency phone number	123
GS1 country code	770-771
Licence plate code	CO
Maritime identification digits	730
Caractar Unicode	🇨🇴
Category for maps or plans	Category:Maps of Colombia

Crìochan

Tha crìochan aig Coloimbia le còig dùthaich: A' Bheiniseala (2,219 km), Braisil (1,645 km), Eacuador (586 km), Panama (266 km) agus Pearù (1,626 km). A bharrachd air sin, tha oirthir air Muir a' Charaibeach (1,600 km) agus air a' Chuan Sèimh (1,300 km) aig an dùthaich. Le sin, tha cuairt-thomhas dhe 9,242 km aig Coloimbia.

Eachdraidh

Ro àm a' cheannsachaidh

Bha mòran bhuidhne dhe tùsanaich nan tàmh air an fhearann far a bheil Coloimbia an latha an-diugh. Tha na Tùsanaich ann fhathast ann an corra sgìre, ach tha an àireamh-shluaigh aca air thuiteam gu mòr bhon àm a thàinig na Spàinntich. 'S e òr-cheàrdaichean agus tuathanaich a bh' annta. Bha treudan dhe daoine Arawak, Muisca agus Carib nan tàmh air feadh na dùthcha. Bha an dùthaich gu mòr an sàs gnothach Tràilleachd thar a' Chuain Shiar eadar an 16mh Linn agus an 19mh Linn.

Coloimbia Mhòr

Nuair a bhuannaich Coloimbia a chuid neo-eisimeileachd bhon Spàinn, bha an dùthaich mòran na bu mhotha na tha i an latha an-diugh, leis gu robh a' Phoblachd ùr ga stèidheachadh air an seann roinn Nueva Granada na h-ìompaireachd Spàinnteach. Bhrist an dùthaich a-mach a chèile mus do bhàsaich Simón Bolívar fhèin is na uachdarain ann an Caracas agus ann an Quito a' cur poblachdan ùra air bhog. Chaill Coloimbia Roinn a' Chaolais (El departamento del Istmo) ris an canar Panama an latha an-diugh. 'S e Coloimbia Mhòr (La Gran Colombia) an t-ainm a th' oirre. Chuireadh às do thràilleachd an seo ann an 1851.

Cogadh na Mìle Làithean

Bha cogadh sìobhalta cruaidh fuilteach ann eadar 1899 agus 1903 ris an canar Cogadh na Mìle Làithean. Chaill Coloimbia Roinn A' Chaolais, Poblachd Panama an latha an-diugh, agus an Canal cudromach cuideachd. An dèidh a' chogaidh bha an dùthaich ann am fìor dhroch staing, fo cheann-suidhe Rafael Reyes, a bha mar dheachdaire. Chaill esan an dreuchd aige oir bha e airson ainm a chur gu aontaidhean le Panama agus leis na Stàitean Aonaichte.

An t-Ainneart

An dèidh an ùpraid a dh'adhbharaich murt Jorge Eliecer Gaitán ann an 1948, thuit an dùthaich ann an cogadh sìobhalta neo-fhoirmeil eadar an dà phàrtaidh mòr. Bha prìs eadar-nàiseanta a' chofaidh air a thuiteam gu mòr, agus bhris sin suidheachadh poileataigeach na dùthcha. 'S e An t-Ainneart (La Violencia) an t-ainm a tha air a' chòmhstri ud. Chuir an t-arm an dùthaich fo smachd an deachdair Rojas Pinilla, is bu ghann a bha sìth agus òrdugh.

Cogadh na Guerillas

Thoisich cogadh na Guerrillas an dèidh an Ainneirt, anns na sgìrean dùthchasail a bha fo bhuaidh an ainneirt, mar dhòigh iadsan a dhìon. Bha iomadh bhuidheann dhe guerrillas ann, feadhainn dhuibh a' dol fhathast. Cha robh Riaghaltas na Poblachd an làthair ann an gach uile sgìre is àite leis cho mòr 's a tha an dùthaich is le sin, fhuair na guerrillas làmh an uachdair air mòran sgìre, ach cha b' urrainn dhuibh cuidhteas fhaighinn bho Riaghaltas na dùthcha. Le sin, thar na deicheadan, bha na bailtean mòra fo smachd an Riaghaltais, leis na guerrillas air an dùthaich is iad a' sabaid an aghaidh feachdan prìobhaideach na h-uachdarain. Ann an 2016, mu dheireadh thall, chuir na FARC agus Juan Manuel Santos Calderón - ceann-suidhe na dùthcha - ainmean gu còrdadh na Sìthe agus bhuannaich Santos Calderón Duais Nobel airson Sìthe air a shon-sa.

Thoisich Diadhaireachd an t-saoraidh ann am Medellín ann an 1968, air sàilleabh gum cumadh co-labhairt na h-eaglaise an siud ann an co-theacsa ùr is bochdainn is ainneart a' sìor fhàs.

Bailtean-mòra

'S e Bogotá, Cali, Medellín, Cartagena de Indias, agus Barranquilla na bailtean as motha ann an Coloimbia. Thòisich imrich mhòr a-steach dha na bailtean aig àm an Ainneirt airson obair fhaighinn agus iomadh dhuibh nam fògarraich. Tha a' mhòr-chuid a-nis nan tàmh anns na bailtean

Roinnean na Dùthcha

Clioc air an roinn air a’ mhapa shìos an seo gus an t-artaigil a leughadh.

Roinn Prìomh-bhaile 1  Amazonas Leticia 2  Antioquia Medellín 3  Arauca Arauca 4  Atlántico Barranquilla 5  Bolívar Cartagena de Indias 6  Boyacá Tunja 7  Caldas Manizales 8  Caquetá Florencia 9  Casanare   Yopal 10  Cauca Popayán 11  Cesar Valledupar 12  Chocó Quibdó 13  Córdoba Montería 14  Cundinamarca Bogotá 15  Guainía Inírida 16  Guaviare San José del Guaviare 17  Huila Neiva

Roinn Prìomh-bhaile 18  La Guajira Riohacha 19  Magdalena Santa Marta 20  Meta Villavicencio 21  Nariño Pasto 22  Norte de Santander Cúcuta 23  Putumayo Mocoa 24  Quindío Armenia 25  Risaralda Pereira 26  San Andrés y Providencia San Andrés 27  Santander Bucaramanga 28  Sucre Sincelejo 29  Tolima Ibagué 30  Valle del Cauca Cali 31  Vaupés Mitú 32  Vichada Puerto Carreño 33  Distrito Capital Bogotá

Na Meadhanan

Pàipearan-naidheachd

Tha iomadh phàipear-naidheachd gam foillseachadh gu làitheil agus gu seachdaineil ann an Coloimbia. 'S e gnothach roinneil neo sgìreil a th' ann a' mhòr-chuid dhuibh air sgàth gu nochdadh na pàipearan-naidheachd airson aon bhaile mòr neo aon roinn neo aon cheàrn a fhrithealadh, oir cha robh ach margaidh nàiseanta ann o shean, leis gu robh tionndadh ghnìomhachasail na dùthcha fa-leth roinneil. Leughadh luchd-malairt ann am Medellín El Colombiano, gun sgeul air El Tiempo, bho Bhogota. A bharrachd air sin, chuireadh gach uile pàipear-naidheachd làn taic seadh dhan na Libearalaich, seadh dha na Tòraidhean. Seo liosta na pàipearan-naidheachd as cudromaiche ann an Coloimbia:

El Espectador, bho Bhogotá

• El Colombiano Medellín
• El Espectador Bogotá
• El Mundo Medellín
• El Tiempo Bogotá
• El Diario del Sur Huila
• El Diario del Magdalena Barranquilla

Rèidio

Thoisich a' chiad sheirbheis rèidio ann an Coloimbia ann an 1929, ged a thòisich a' Chompanaidh Marconi an teicneolas a chur air dòigh ann an 1923. 'S e HJN an t-ainm a bha air an t-seirbheis is 's e ceann-suidhe na dùthcha Miguel Abadía Méndez a fhosgail i. Dà bhliadhna as a dhèidh thòisich HKF, a' chiad sheirbheis marsantach, ann an 1931. Bhàsaich an seinneadair Tango Argantaineach Carlos Gardel ann an tubaist plèana ann am Medellín ann an 1935 agus le sin rugadh Radio Perdiodismo (Aithrisean naidheachd ràdio). Chaidh na stèiseanan nàiseanta RCN, Caracol agus Todelar a chur air bhog ann an 1945. Tha mòran stèisein rèidio ann an latha an-diugh. Seo liosta na stèiseanan rèidio as cudromaiche ann an Coloimbia:

• Radio Caracol
• Radio RCN
• Radio Todelar

Telebhisean

Thòisich a' chiad sheirbheis thelebhisean ann an Coloimbia ann an 1954, fon Dheachdair Gustavo Rojas Pinilla. Fhuair esan deagh fhoghlaim mu dheidhinn cho cudromach 's a bha an telebhisean fhad 's a bha e a' fuireach anns A' Ghearmailt aig àm Adolf Hitler. 'S e teicneolas Gearmailteach agus Aimeireaganach a chleachd iad aig toiseach tòiseachaidh an t-seirbheis, is chaidh na sianalan a stèidheachadh air na stèiseanan rèidio a bh' ann mar-thà. Thòisich Teletigre, a' chiad sheirbheis prìobhaideach a chraoladh ann am Bogotá ann an 1966. Thàinig telebhisean dathach dhan dùthaich ann an 1979. Chaidh seirbheisean roinneil a chuir air dòigh rè na 1980an. Chaidh siostam dhe telebhisean didseatach a thaghadh ann an 2008. Seo liosta na sianalan telebhisean as cudromaiche:

• Canal Caracol
• Canal RCN
• Canal Uno
• Señal Colombia
• Señal Institucional

Gallaraidh

• 
  Bogotá
• 
  Beinn-Theine Nevado del Tolima
• 
  Abhainn Mhagdalena
• 
  Beinn-theine Nevado del Ruiz
• 
  Montería (Córdoba)
• 
  eaglais ann an Suratá (Santander)
• 
  Oilthigh ann am Medellín (19mh linn)
• 
  Coloimbia o shean

Ceanglaichean a-mach

• Encyclopaedia Britannica Coloimbia
• Agustin Codazzi Geographic Institute - Mapa Choloimbia (Spàinntis)
• Portal del Estado - Duilleag oifigeil riaghaltas Choloimbia (Spàinntis)