Rabairt Bontine Coineagan Greumach
B' e neach-poileataigs, sgrìobhadair, neach-naidheachd, agus cruadalaiche a bh' ann an Rabairt Bontine Coineagan Greumach (Robert Bontine Cunninghame Graham, 24 An Cèitean 1852 – 20 Am Màrt 1936). Bha e na Bhall-Pàrlamaid (Am Pàrtaidh Libearalach). Ann an 1928, nuair a chuir Pàrtaidh Nàiseanta na h-Alba (National Party of Scotland) a chuir air bhonn, bha e aon de na luchd-stèidheachaidh, agus ann an 1934, bha e na chiad cheann-suidhe aig Pàrtaidh Nàiseanta na h-Alba.
Rugadh R. B. Cunninghame Graham ann an Lunnainn. Bha athair, Màidsear William Bontine, anns an arm. B' ann às an Spàinn a bha màthair màthar, agus b' i Spàinntis a' chiad chànan aig Robert cuideachd. Chaidh a thogail ann an Siorrachd Rinn Friù agus ann an Siorrachd Dhùn Breatann ann an Alba. As dèidh do Robert sgoiltean fhàgail, chaidh e dhan Argantain airson airgead a dhèanamh mar àireach.
Bha a seanmhair taobh a' mhàthair na leadaidh Spàinnteach, Doña Catalina Paulina Alessandro de Jiménez. Ach a dh'aindeoin àrach uasal, bha Rabairt na sòisealach a’ sabaid airson còraichean duine eile, ann an Alba agus thall thairis. Ged a rugadh Raibeart ann a Lunnainn ann a 1852, chuir e seachad a cuid as motha dhen leanabachd aige air oighreachd an teaghlach, Finlaystone House, ann a Inbhir Chluaidh agus ann an Ardoch Siorrachd Dhùn Breatann. Bha buntanas aige ris a' Spàinn, agus leis gun robh buaidh mhòr aig a mhàthair agus a sheanmhair air Raibeart òg, b' e Spàinntis a' chiad chànan aige.
Chaidh Coineagan Greumach dhan sgoil-chòmhnaidh Harrow, agus an deigh sin chaidh e dhan Argantain gus crodh a rainseachadh. Dh' fhàs e cliùiteach mar dàna-thurasaiche agus Gaucho. Chaidh e gu Moroco air a chòmhdadh mar sheikh Turcach, bha e a theagasg feannsaireachd ann am Meagsago, agus bha e càirdeil ri Buffalo Bill fhèin ann an Texas.
Ge-tà, fhàd ‘s a bha e thall a’ siubhal, chunnaic e an taobh eile den Impireachd Bhreatannach, agus an cron a bha e a dèanamh air sluaghan tùsanaich. ‘B e Fraudesia a bha aige air Rhodesia. Le sin, thoisich uidh a bhith aige ann am poileataigs. Bhiodh e a dol gu coinneamhan sòisealach far an do thachair e ri Uilleam Morris agus Seòras Bernard Seathach. Ged a bha Coineagan Greumach na fhear uasal beartach, dh’iompaich e gu sòisealachas agus thòisich e air òraidean poileataigeach toirt seachad aig coinneamhan poblach. Bha e na sàr-chainntear agus bha e gu sònraichte math air làimhseachadh duine a bha feuchainn ri stad a chur air.
Sheas e airson tagadh coitcheann agus fhuair e a steach mar libearalach. Anns a phàrlamaid, bha e a’ bruidhinn gu làidir an aghaidh an Impireachd Bhreatannach nuair nach robh nàiseantas Breatann riamh cho làidir, agus bha e airson fèin-riaghladh airson Na h-Innseachan, Èirinn, agus Alba. Agus a bharrachd air sin, thug e taic don ghluasad còraichean nam bàn cuideachd.
Nas fhaide air adhart, stèidhich e dha dhe na pàrtaidhean poileataigeach as motha ann a' Bhreatainn gus an latha an diugh; am pàrtaidh Làbarach agus am pàrtaidh nàiseanta na h-Alba. A dh'aindeoin seo, chan eil sin a cluinntinn ach mu dheidhinn Keir Hardie.
Bha e cuideachd na sgrìobhadair, sgrìobh esan an leabhar air an robh The Mission stèidhte, film mu dheidhinn na h-Ìosanaich ann a' Paraguaidh le Jeremy Irons agus Liam Neeson.