Rugadh Niall MacLeòid (1843-1913) ann an Gleann Dail, An t-Eilean Sgitheanach, anns a' Mhàrt 1843.[1] Bha e na bhàrd agus òranaiche air leth tarraingeach do Ghàidheil an naoidheamh linn deug.

Niall MacLeòid
Beatha
Breith 1843
Dùthaich  Rìoghachd Aonaichte
Bàs 1913
Foghlam
Cànain Gàidhlig
Dreuchd
Dreuchd sgrìobhadair agus bàrd

Beatha deasaich

Rinn athair Nèill, Dòmhnall MacLeòid, corra sheòrsa obrach. Bha e cuideachd na bhàrd ainmeil - theireadh 'Dòmhnall nan Òran' ris - agus dh'fhoillsich e dà leabhar bàrdachd, ann an 1811 agus an uair sin ann an 1871. Bha croit bheag aige saor o chìsean le còir-sheilbh ri leantail da bhanntraich a chionn 's gum bu bhàrd e, agus is dòcha gur i sin a' chòir-ghabhaltais dheireannach den leithid ann an Albainn.

Cha d' fhuair Niall òg mòran teagaisg riaghailteach – dìreach na dh'ullaich sgoil a' bhaile bhig – ach dh'ionnsaich e Beurla a leughadh agus a sgrìobhadh gun chus dorradais, agus b' e sin foghlam a bha gu math feumail aig an ám. Bho athair fhuair e eòlas air bàrdachd nan Gàidheal, agus bhiodh e a' dol gu cèilidhean na sgìre far an deach òrain a ghabhail is sgeulachdan aithris.

Mu thimcheall air 1865 leig e ealainean dùthchail is thog e Dhùn Èideann air, a dh'obair na reiceadair-siubhail ann am buidhinn-ghnothaich Ruairidh MhicLeòid a bha na cho-ogha dha. Anns an dreuchd a bha sin, rachadh e mar is trice a dh'Earra-Ghàidheal agus don Eilean Sgitheanach, ged a bha e uaireannan san taobh deas. Thàinig sgiorradh carbaid-eisg air is e a' fàs aosda, agus beagan na dheidh sin leig e 'dhreuchd. Chaochail e an 6mh latha den t-Sultain 1913.

Thòisich MacLeòid air bàrdachd 's e òg. Chaidh iomadach òran aige fhoillseachadh ann am pàipearan-naidheachd Gàidhealach agus dh'fhàs e caran ainmeil. Ann an 1883 chaidh "Clàrsach an Doire", cruinneachadh de dh'òrain leis fhèin, fhoillseachadh agus fhuair an leabhar caithream mhòr, cha b' ann a-mhàin ann an Albainn ach thall thar sàile cuideachd. Chuireadh an dàrna eagran den leabhar a-mach ann an 1893, anns an robh barrachd òran agus ceithir sgeulachd rin lorg; nochd an treas eagran (air a mheudachadh a-rithist) ann an 1902, agus an ceathramh (le tuilleadh meudachaidh) ann an 1909. Mar sin b' e MacLeòid a-mhàin, am measg bhàrd Gàidhlig, a chunnaic ceithir eagrain de leabhar aige na latha fhèin. Thàinig an còigeamh eagran a-mach ann an 1924, agus an t-siathamh ann an 1975. Chuir MacLeòid leabhar eile, "Wallace", an clò ann an 1896.

Ceanglaichean a-mach deasaich

Iomraidhean deasaich

  1. Thomson, Derick S. (1994). The Companion to Gaelic Scotland Glasgow: Gairm, 183
  • Macleoid, Niall. (1975). Clàrsach an Doire, Glaschu: Gairm ISBN 0-901771-48-1
  • MacLeod, Donald John. (1980). Twentieth Century Publications in Scottish Gaelic, Dùn Èideann: Scottish Academic Press ISBN 0-707302-84-6
  • MacKinnon, Professor D., (1913). 'Neil MacLeod' ann an Celtic Review 9.