Iain MacAonghais
B' e aon de na sgoilearan Gàidhlig na bu chudromaiche a bh' ann an Dr Iain MacAonghais (1930). Bha ùidh mhòr aige ann an òrain thraidiseanta, beul-aithris agus cultar na Gàidhealtachd. Sgrìobh e iomadh artaigil is lèirmheas mu dhèidhinn an litreachais Gàidhlig airson irisean mar Gairm, Scottish Studies agus The Scotsman.
| Iain MacAonghais | |
|---|---|
| Beatha | |
| Breith | Timsgearraidh, 1930 |
| Dùthaich |
 Alba |
| Bàs | 11 dhen Chèitean 2019 |
| Foghlam | |
| Foghlam | Oilthigh Dhùn Èideann |
| Cànain |
Gàidhlig Beurla |
| Dreuchd | |
| Dreuchd | cànanaiche agus eachdraiche |
| Fastaichean | Sgoil Eòlais na h-Alba |
Sgeul-beatha
deasaichb' e a shloinneadh Iain mac Ruairidh mhic Iain mhic Iain mhic Nèill mhic Mhaol Mhoire mhic Iain mhic Mhaol Chaluim.[1] Rugadh e ann am Baile na Cille, Leòdhas, ann an 1930. Bha athair Iain, Ruaraidh MacAonghais, na mhinistearach ann an Eaglais na h-Alba.[2] Bha Gàidhlig aige agus aig màthair Iain, Mòrag, cuideachd.[2] Dh'imrich an teaghlach gu Ratharsair mus a ràinig e ochd bliadhna a dh'aois. Chaidh Iain MacAonghais oideachadh ann am Bun-sgoil Ratharsair. An uair sin, dh'fhàg e Ratharsair agus chaidh e air adhart gu Àrd-sgoil Phort Rìgh anns an Eilean Sgitheanach. Fhuair e an àrd-ìre ann an Laideann, Seann Ghreugais, Ealain, is Beurla.[2] Ann an 1948, thòisich e ceum aig Oilthigh Dhùn Èideann. An toiseach, bha e ag ionnsachadh Beurla, ach dh'atharraich e an cuspair gu cànanachas agus dh'ionnsaich e Seann Bheurla, Meadhan Bheurla is Seann-Lochlannais. Ann an 1955, chuir e crìoch air a cheum. Bhuannaich e Duais J Logie Robertson ann am Beurla, Bonn-cuimhne ann am beus-eòlas, agus Duais James Seth ann am feallsanachd. Fhuair e Gatty Scholarship, agus leis an taic-airgid seo, b' urrainn dha sgrùdadh a dhèanamh air “The Gaelic Element in Lowland Scots”.[2]
Airson seirbheis san arm, chuir e ùine seachad ann an Cìopras. Dh'ionnsaich e Greugais aig an àm seo. Ann an 1958, thòisich e obair aig Sgoil Eòlais na h-Alba. Ann an 1964, fhuair e sgoilearachd bhon Riaghaltas nan Eilean Fàro airson laoidhean-dhannsa a sgrùdadh anns Na h-Eileanan Fàro. Bha e ag obair aig Sgoil Eòlais na h-Alba gus an do leig e dheth a dhreuchd ann an 1993.
Clàr-leabhar
deasaich- Newton, Michael (deas.). Dùthchas nan Gàidheal. Selected Essays of John MacInnes. Dùn Èideann: Birlinn, 2006.
- Blankenhorn, Virginia (deas.) 2014. Craobh nan Ubhal: A Festschrift for John MacInnes. Scottish Studies Vol 37. (Edinburgh: School of Scottish Studies)
Aistean
deasaich- MacInnes, John. (1989) 'The Gaelic perception of the Lowlands' ann an Alba agus a' Ghàidhlig deas. le William Gillies (Edinburgh: EUP), 89-100.
Iomraidhean
deasaichCeanglaichean a-mach
deasaich- Artaigil le Iain MacAonghais "Language, Metre and Diction in the Poetry of Sorley MacLean" air loidhne
- Artaigil le Iain MacAonghais "Sorley MacLean’s Hallaig: a note" air loidhne
- Fiosrachadh mu Dr Iain MacAonghais aig Tobar an Dualchais agus liosta nan clàraidhean beul-aithris is òrain a rinn e
- BBC Naidheachdan 2019-05-13: An t-Oll. Dòmhnall Meek a' bruidhinn air an Dr Iain MacAonghais (agallamh fuaime 03:52)