Gottfried Wilhelm Leibnitz

Gottfried Wilhelm Leibnitz
Geheimrat (en)
court counsel (en)
Aulic Council (en)
Beatha
Breith	Leipzig, 21 dhen Ògmhios 1646 (Julian)
Dùthaich	Electorate of Saxony
Ciad chànan	Gearmailtis
Bàs	Hànobhar, 14 dhen t-Samhain 1716
Àite-adhlacaidh	Neustädter Hof- und Stadtkirche St. Johannis (en)
Nàdar a’ bhàis	adhbharan nàdarra
Teaghlach
Athair	Friedrich Leibniz
Màthair	Catharina Schmuck
Foghlam
Foghlam	Thomasschule zu Leipzig (en) ; Alte Nikolaischule (Leipzig) (en) ; (1653 - 1661) ; Oilthigh Leipzig ; (1661 - 1666) : feallsanachd, lagh; Oilthigh Jena ; (1663 - 1663) ; University of Altdorf (en) ; (1666 - 1667)
Àrd-fhoghlam	Baidealair nan Ealan; Maighstir nan Ealan; Baidealair ann an Lagh; habilitation (en) ; Doctor of Laws (en) ; Dotair Feallsanachd
Teusas	Chan eil an siostam eòlach air an ID a chuir thu a-steach. Feuch an cleachd thu ID eintiteis dligheach.
Stiùiriche an teusais	Jakob Thomasius (en) ; Erhard Weigel (en) ; Bartholomäus Leonhard Schwendendörffer (en) ; Christiaan Huygens (mul)
Oileanaich dotaireachd	Nicolas Malebranche (mul) ; Christian Wolff (en)
Cànain	Laideann; Gearmailtis; Fraingis; Eadailtis; Beurla; Duitsis; Eabhra
Luchd-teagaisg	Jakob Thomasius (en) ; Bartholomäus Leonhard Schwendendörffer (en) ; Erhard Weigel (en) ; Christiaan Huygens (mul)
Oileanaich	Jacob Bernoulli (en) ; Johann Bernoulli (mul) ; Raphael Levi Hannover (en)
Dreuchd
Dreuchd	matamataigear, lagh-eòlaiche, fiosaigiche, feallsanaiche, dioplomat, eachdraiche, leabhar-lannaiche, eòlaiche-ciùil, eadar-theangair, teòirigiche ciùil, sgrìobhadair, diplomatician (en) , bàrd, einnseanair, ainmh-eòlaiche, tasglannaiche, bith-eòlaiche, geòlaiche, policy advisor (en) , philosopher of law (en) agus loidsigiche
Àitichean-obrach	Leipzig, Hànobhar, Altdorf bei Nürnberg, Berlin, Vienna, Wolfenbüttel, An Ròimh, Paris agus Lunnainn
Fastaichean	Oilthigh Leipzig
Obraichean comharraichte	Discourse on Metaphysics (en) ; Théodicée (en) ; integral calculus (en) ; Stepped Reckoner (en) ; Q19234609 ; Monadology (en) ; Leibniz's notation (en) ; calculus ratiocinator (en) ; New Essays on Human Understanding (en) ; Nova Methodus pro Maximis et Minimis (en)
Duaisean a fhuaras	liosta Ball den Chomann Rìoghail (19 dhen Ghiblean 1673) : Stepped Reckoner (en) ;
Buaidh	Platon, Blaise Pascal (mul) , Giordano Bruno (en) , Thomas Aquinas (en) , Thomas Hobbes (mul) , Aristoteles, Christiaan Huygens (mul) , Maimonides, Confucius, Francisco Suárez (en) , Nicholas of Cusa (en) , Nicolas Malebranche (mul) , Jacob Bernoulli (en) , Baruch Spinoza, René Descartes, Naomh Augustine à Hippo, Jakob Thomasius (en) , Anselm of Canterbury (en) , Nicolas Steno (en) , Erhard Weigel (en) , John Amos Comenius (en) , Plotinus (en) , Ramon Llull (en) , Hypatia (en) , Pierre Gassendi (mul) , Giovanni Pico della Mirandola (mul) , Duns Scotus (en) , Jacques Bénigne Bossuet (en) agus Ibn Tufayl (en)
Ballrachd	Acadamh Pàpach nan Saidheansan; Acadamh Phruiseach nan Saidheansan; An Comann Rìoghail; Acadamh Fhrangach nan Saidheansan
Gluasad	rationalism (en)
Creideamh
Creideamh	Lutharanachd

B' e feallsanaiche agus matamataigear às a' Ghearmailt a bha ann an Gottfried Wilhelm Leibnitz.

Tha e ainmeil air sgàth 's gun do chruthaich e an comharradh àbhaisteach airson a' chalcalais, rinn e inneal airson rìomhaireachd agus sgrìobh e feallsanachd anns an robh coincheip de mhònadan.^[1]

Beatha

Rugadh e ann an Leipzig 1 an t-Iuchar 1646. Dh'inntrig e an t-oilthigh nuair a bha e ach 14 bliadhna a dh'aois. Dh'ionnsaich e matamataig agus feallsanachd à Erhard Weigel aig Oilthigh Jena ach fhuair e dotaireachd ann an lagha ann an 1667. Rannsaich e matamataig agus fiosaig còmhla ri Christiaan Huygens ann an 1672 agus chaidh e dhan Comann Rìoghail ann an Lunnainn ann an 1673 agus thagh iad mar bhall e ann an 1673. Thaisbean e inneal rìomhaireachd ach cha do chur e crìoch air. Thill e gu Paris far an do dh'innlich e a' chomharradh ∫f(x) dx airson iontagrachaidh a tha sinn fhathast a' cleachdadh anns an latha an-diugh.^[1]^[2]

Chaidh e na leabhar-lannaiche agus comhairliche airson Diùc Hànobhar ann an 1676 agus mhair e an sin gus an do bhàsaich e 14 an t-Samhain 1716.

Strì ri Newton

Dh'fhoillsich Leibnitz an obair aige air diofarachadh ann an 1684 agus air iontagrachadh ann an 1686. Ged a sgrìobh Isaac Newton air na cuspairean seo ann an 1671, cha do dh'fhoillsich Newton e agus chuir John Keill, matamataigear à Alba, mèirle-sgrìobhaidh air Leibnitz. Chuir comataidh a' Chomainn Rìoghail taic ri Newton ann an 1713 ach b' e Newton fhèin a sgrìobh an aithris!^[1] Sgrìobh Leibnitz gu Caroline à Anspach a bha na bana-phrionnsa na Cuimrigh aig an àm sin agus e a' toirt rabhadh an aghaidh Newton. Dh'iarr i eadar-theangachadh de Theodicé aig Leibnitz agus dh'eadar-theangaich Samuel Clarke e. Tha an co-sgrìobhachas eadar Leibnitz agus Clarke cudromach ann am feallsanachd saidheins.^[3]

Iomraidhean

↑ ^1.0 ^1.1 ^1.2 O'Connor, J J ⁊ Robertson, E F (An Dàmhair 1998): “Gottfried Wilhelm von Leibniz”. MacTutor. Oilthigh Chill Rìmhinn. Air a thogail 14mh dhen t-Sultain 2023.
↑ “Ag iontaigreadh abairtean sìmplidh ailseabrach - Iontagrachadh - Àrd Ìre Matamataig - BBC Bitesize”. BBC. Air a thogail 14mh dhen t-Sultain 2023.
↑ Brown, Gregory: “Caroline of Ansbach (1683-1737)”. Leibnitiana. Oilthigh Houston. Air a thogail 14mh dhen t-Sultain 2023.

[mactutor-1] 1.0 ^1.1 ^1.2 O'Connor, J J ⁊ Robertson, E F (An Dàmhair 1998): “Gottfried Wilhelm von Leibniz”. MacTutor. Oilthigh Chill Rìmhinn. Air a thogail 14mh dhen t-Sultain 2023.

[bbc-2] “Ag iontaigreadh abairtean sìmplidh ailseabrach - Iontagrachadh - Àrd Ìre Matamataig - BBC Bitesize”. BBC. Air a thogail 14mh dhen t-Sultain 2023.

[3] Brown, Gregory: “Caroline of Ansbach (1683-1737)”. Leibnitiana. Oilthigh Houston. Air a thogail 14mh dhen t-Sultain 2023.

[1]

[2]

[3]