An diofar eadar na mùthaidhean a rinneadh air "Ceàrn (Matamataig)"
Content deleted Content added
New page: Far an tig dà loidhne nan coinneamh, canar '''ceàrn''' ris a' bheàirn eatarra, agus gob a' cheàirn ris a' cheann chumanta aig an dà loidhne. Aig an aon àm, tha '''ceàrn''' a... |
b Na dealbhan |
||
Loidhne 1:
Far an tig dà [[loidhne]] nan coinneamh, canar '''ceàrn''' ris a' bheàirn eatarra, agus [[gob]] a' cheàirn ris a' cheann chumanta aig an dà loidhne. Aig an aon àm, tha '''ceàrn''' a' ciallachadh tomhas na beàirn - mar as caoile a' bheàrn eadar an dà [[loidhne]] 's ann as lugha an ceàrn. Ach tha bun-bheachd tomhas a' cheàirn a' buntainn ri cùrsa na dara loidhne an coimeas ri cùrsa na loidhne eile. Faodar a ràdh gur ann an '''ceàrn''' na th' ann de chuartachadh mu [[gob|ghob]] a' cheàirn, a' phuing-thionndaidh, a chuireas an dara [[loidhne]] air muin na loidhne eile.
[[Image:Cearn.jpg|thumb|250px|’S ann ann an '''ceàrn''' na th' ann de thionndadh de loidhne ''AB'', mun ghob ''A'', gus an suidhich i air muin na loidhne ''AC'']]
'S e an cleachdach ann am [[matamataig]], ceàrnan a riochdachadh ann an [[co-aontar]] le litrichean beaga [[aibidil]] na [[Greugais]] (gu h-àraidh: α, β, ζ, η, θ, ξ, φ agus ψ).
Line 12 ⟶ 14:
Smaoinich a-nis air puing ''B'' air an [[loidhne]] a tha a' cuartachadh gob a' cheàirn ''A''. Bidh a' [[puing|phuing]] seo a' dèanamh dealbh de dh' [[arc]] [[cearcall|cearcaill]] mar a tha an ceàrn a' fàs nas mò. Ri linn seo, faodaidh sinn faid an [[arc]] seo a chleachdadh airson [[àireamh]] a chur air ceàrn. Ma tha ''B'' an astar ''r'' bho [[gob|ghob]] a' cheàirn ''A'', 's e 2π''r'', an [[cearcall-thomhas]], a th' ann an tomhas a' cheàirn as mò.
[[Image:Cearnan.jpg|400px]]
Tha faid [[arc]] an urra ris an astar ''r''. Ri linn seo, 's ann as feumail an co-mheas <math>\tfrac{s}{r}</math>, far a bheil ''s'' na faid [[arc]]. Canar '''[[raidian]]''' ris a' cho-mheas seo agus 's e [[àireamh]] de [[radius|radii]] a' [[cearcall|chearcaill]] a th' anns an fhaid [[arc]]. Mar eisimpleir, 's e 2π [[raidian]]nan a th' ann an cuairt iomlan (2π radii cearcaill sam bith) agus 's e π raidiannan a th’ ann an leth-chuairt.
Line 34 ⟶ 38:
==Ainmean Cheàrnan==
{|-
|[[Image:crn-caol.jpg|thumb|150px|Ceàrn caol]]
|[[Image:crn-ceart.jpg|thumb|150px|Ceàrn ceart]]
|[[Image:crn-farsaing.jpg|thumb|150px|Ceàrn farsaing]]
|[[Image:Crn-fosgailte.jpg|thumb|150px|Ceàrn fosgailte]]
|-
|[[Image:crn-ardachaidh.jpg|thumb|150px|Ceàrn àrdachaidh]]
|[[Image:crn-isleachaidh.jpg|thumb|150px|Ceàrn isleachaidh]]
|[[Image:crn-a-staigh.jpg|thumb|150px|Ceàrn a-staigh]]
|[[Image:Crn-a-muigh.jpg|thumb|150px|Ceàrn a-muigh]]
|-
|[[Image:crn-dluth.jpg|thumb|150px|Dlùth cheàrnan]]
|[[Image:crn-co-phairteach.jpg|thumb|150px|Ceàrnan co-phàirteach]]
|[[Image:crn-co-leasachail.jpg|thumb|150px|Ceàrnan co-leasachail]]
|[[Image:Crn-co-nasgaidh.jpg|thumb|150px|Ceàrnan co-nasgaidh]]
|-
|[[Image:crn-mu-choinneamh.jpg|thumb|150px|Ceàrnan mu choinneamh]]
|[[Image:crn-mu-seach.jpg|thumb|150px|Ceàrnan mu seach]]
|[[Image:crn-co-fhreagarrach.jpg|thumb|150px|Ceàrnan co-fhreagarrach]]
|}
==Cuid de dh' fheartan cheàrnan==
* Ma tha dà loidhne nan trasnadh, tha na ceàrnan mu choinneamh co-ionnan.
* Ma tha dà loidhne co-shìnte agus air an trasnadh le loidhne eile, tha na ceàrnan mu seach co-ionnan.
* Ma tha dà loidhne co-shìnte agus air an trasnadh le loidhne eile, tha na ceàrnan co-fhreagarrach co-ionnan.
* Tha an ceàrn a-muigh agus an ceàrn a-staigh co-leasachail – ’s e 180° an suim aca.
Line 39 ⟶ 72:
==Cùrsa-ceàrna==
[[Image:cursa-cearna.jpg|250px|thumb|left]]
Ann am [[maraireachd]], tha e cumanta [[cùrsa]] a thomhas bhon àirde tuath ach tha ceàrnan air an tomhas '''gu deasail'''. 'S e 90° a th' ann an àird an ear agus 270° a th' ann an àird an iar. 'S e an cleachdach cuideachd [[cùrsa-ceàrna|cùrsaichean-ceàrna]] a sgrìobhadh le trì figearan agus [[neoni]] a chur ro cheàrn nas lugha na 100°. San dòigh seo, sgrìobhar 090° an àite 90°. Ma tha bàta air cùrsa 022°30', tha i a' seòladh an ear-thuath 's a bhith tuath.
| |||