Coireall còsagail
Tha an coireall còsagail 'na sheòrsa de fuaim co-fhogharach, air chleachdadh ann an roinn nam cànanan air bhruidhinn (mar Ruiseis, Spàinntis, Armenianais, agus Pòlainnis). Tha ran t-samhladh 'san Aibidil Eadar-nàiseanta Fogharach a tha riochdachadh fiaclach, còsagail, agus coireallan for-chòsagail, agus tha "r" na shamhadh samhail X-SAMPA. 'S e gu mì-riaghailteach air chantainn ris an ruis luasganach.
Feartan
deasaichFeartan an coirill chòsagail:
- Tha a dhòigh na labhairt 'na coireall, a' ciallachadh gu bheil e air chruthachadh leis na luasgain a inneil na labhairt (sa' chùis seo, an mullach còsagail).
- Tha a àite na labhairt còsagail, a' ciallachadh gu bheil e air labhairt leis a bhàrr na teanga an aghaidh na mullaich chòsagail.
- Tha a sheòrsa na fuaimneachadh leis a' ghuth, a' ciallachadh gu bheil na fillidhean a' ghutha a' crith fad na labhairt.
- Tha e 'na chonnrag labhairteach, a' ciallachadh gur adhar saor a theicheadh tron bheul.
- Tha e 'na chonnrag mheadhanach, a' ciallachadh gu bheil e air chruthachadh le a' leigeil an sruthadh-adhair a shruthadh thar an meadhain na teanga, an àite nan taobhan.
- Tha an inneal sruthadh-adhair dol-a-mach sgiamhach, a' ciallachadh gu bheil e air labhairt leis a' bhrùthadh an adhair a-mach nan sgiamhan agus tron slighe guthach, an àite na as an sgòrnan no am beul.
Sa' Bheurla
deasaichChan eil coireall còsagail aig a' chuid as motha nan dual-chainntean na Beurla, leis an obadh an dual-chainnt Albannach. Tha doirbh an fuaim sònraichte seo a chruthachadh airson daoine nach eil e aig sa' chànan am màthar.
Ann an cànanan eile
deasaich'S cumanta coirill chòsagaile anns na Cànanan Uralach, agus sa' mhòrchuid nan Cànanan Slàbhach is nan Cànanan Ròimheach mar Spàinnis (sgrìobhta cho rr, no r aig an tòiseachadh fhacail), Catalanais, Ocsiteanais, Romàinis, agus Eadailtis. Tha e air lorgadh anns na blasan na Gearmailtise agus na Fraingis. Ann an roinn nam cànanan (mar Seicis, Slòbhacais and Croatais), 's urrainn dhan choireall chòsagail lideachail: [r̩]. Cuideachd, chuir J. R. R. Tolkien roimh gum bitheadh an coireall còsagail aig a Chànanan nan sìthiche cumte.
Eisimpleiream:
- Albanais: rrush [ruʃ], "fìon-dearc"
- Abchais: ашәара [aʃʷara], "meidh"
- Arabais: ﺭأﺱ [ræʔs], "ceann"
- Basgais: errota [e'rota], "muileann"
- Njoagwi Ngwe: [lɛ̀rɛ́], "sùil"
- Ungairis: erdő [εrdøː], "coille"
- Pòlainnis: ręka [rεŋka] "làmh"
- Croatais: rt [r̩t], "tonnag"
- Spàinnis: rey [rej], "rìgh"
- Ubaichis: [bəqˁʼərda], "cur air char"
- Cuimris: Rhagfyr [ˈr̥aːgvɨr], "An Dùbhlachd"