Caochlaidhean eadar Gàidhlig agus Gaeilge
Tha Gàidhlig coltach ri Gàidhlig na h-Èireann, ged nach eil dualchainntean so-thuigseach gu aontachail. 'S e 'n dualchainnt as dlùithe a tha air bhruidhinn 'san Dùn nan Gall, cho dealbhaichte leis a' chiallairt "Ciamar a tha thu/sibh?"
- Gàidhlig — Ciamar a tha thu/sibh?
- Gàidhlig na h-Èireann Ulaidh — Caidé mar a tá tú?, cuideachd litrichte Cad é mar atá tú/sibh?
- Gàidhlig na h-Èireann chumanta — Conas atá tú/sibh?
'San dualchainnt an Leòdhais ge-tà, tha Dè mar a tha thu? air chleachdadh gu cumanta. Tha h-uile den dealbhan seo a' còdachadh an cruthachadh na dualchainnte Dòraiche a' Beurla Gallda, Fit like? no gu litireil, Dè mar a tha thu?, dòigh-labhairt air dh'èisdeachd gu cumanta 'm measg mòran dhaoine nan linnean nas sine nuair eadar-theangachadh gu dìreach às a' Ghàidhlig.
Ge-tà, th' ann beagan caochlaidhean cudthromach. 'S e an caochladh as soilleire a' cheart-sgrìobhaidh a bheil an stràc, no fada, sgrìobhte ri stràc mhall sa' Ghàidhlig, an àite na stràc gheur na Gàidhlig na h-Èireann; air an adhbhar seo tha 'n facal air "fàilte" sa' Ghàidhlig na h-Èireann fáilte. Cuideachd, tha an rang-gabhail àicheil sa Ghàidhlig cha (chan eil = is not) de bhrìgh gu bheil ní (níl = is not, a contraction of ní fhuil) sa' Ghàidhlig na h-Èireann chumanta, as illustrated by the sentence "I have no money" (tha cha 'gus chan fhuil dealbhan dligheach Èireannach 'sam Ulaidh, ge-tà):
- Gàidhlig — Chan eil airgead agam.
- Gàidhlig na h-Èireann chumanta — Níl airgead agam.
Tha "a" aig roinn nam faclan sa' Ghàidhlig na h-Èireann ach th' ann "u" sa' Ghàidhlig an àite, mar eisimpleir an facal Béarla sa' Ghàidhlig na h-Èireann 'gus Beurla sa' Ghàidhlig. Tha seo seach ri leasachadh litreachaidh agus toirt gu bun-tomhas a thachair 'san Èirinn fo nan eun-fhiosachdan na riaghailt na h-Èireann fad an linn 20mh.
'S e 'n caochladh ceart-chainnteach as soilleire eadar na Gàidhlig agus Gàidhlig na h-Èireann, 'bheil anns a' chiad chànan iarmadan a-mhàin a' maireann srònachaidh, comharrachadh 'bheil dhà prìomh-mhùthaidhean aig Gàidhlig na h-Èireann, ris an aon aig Gàidhlig. Am bitheantas, b' urrainn do neach ràdh a bheil a' chainnt na Gàidhlig beagan nas soirbh na cainnte aig Gàidhlig na h-Èireann,, fad th' a fuaimneachadh nas dorra, rudeigin a bheil buaidh aig air litreachadh.
| GÀIDHLIG NA h-ÈIREANN | GÀIDHLIG |
|---|---|
| Gael | Gaidheal |
| lá | latha |
| oíche | oidhche |
| isteach | a-steach |
| scoil | sgoil |
| páiste | pàiste |
| údarás | ùghdarras |
| oifig | oifis (cuideachd oifig) |
| oscailte | fosgailte |
| bliain | bliadhna |
| raidió | radio (rèidio) |
| rialtas | riaghaltas |
| parlaimint | pàrlamaid |
| oileán | eilean |
Cuiribh fios a bheil na connragan sèimhichte, a 's urrainn do sàmhach a bhith, glugan Eigeach, no gnìomhaidh a fhadachadh fuaimreag, sgrìobhte sa' Ghàidhlig ach tha iad fa là anns na faclan co-fhreagarrach na Gàidhlig na h-Èireann nuair sàmhach.
| GÀIDHLIG NA h-ÈIREANN | GÀIDHLIG |
|---|---|
| i | ann |
| aire | ministear |
| bóthar | rathad*** |
| slaghdán | cnatan |
| caint | bruidhinn(agus cainnt) |
| Garbhchríocha (na hAlban) | Gaidhealtachd* (na h-Alba) |
| An Bhreatain Bheag** | A' Chuimrigh |
| oileán | eilean |
- * Coltach ri Gaeltacht sa' Ghàidhlig na h-Èireann
- ** Sa' Ghàidhlig, tha seo a' ciallachadh A' Bhreatainn Bheag air taobh an Iar a Fhraing.
- *** Coltach ri ród sa' Ghàidhlig na h-Èireann