Teàrlach Mòr

B' e Teàrlach Mòr (742 no 747 - 28mh Faoilleach, 814, Charlemagne san Fhraingis, Karl der Große sa Ghearmailtis, Karel de Grote san Duitsis agus Carolus Magnus sa Laidinn) Rìgh nan seann Ghearmailteach ris an canar na 'Fraingich' agus an duine a stèidhich Ìmpireachd Naomh na Ròimhe.

Teàrlach Mòr
diùc Bhavaria King of Lombards (en) 28 dhen Fhaoilleach 814 ← Desiderius (mul) - Bernard of Italy (en) → rìgh nam Francach 9 dhen Dàmhair 768 - 28 dhen Fhaoilleach 814 ← Pepin the Short (en) , Carloman I (en) - Louis the Pious (en) → Impire Naomh na Ròimhe 25 dhen Dùbhlachd 800 - 28 dhen Fhaoilleach 814 ← no value - Louis the Pious (en) →
Beatha
Ainm slàn	Karlus
Breith	Francia (en) , Liège (en) agus Aachen, deichead 740
Dùthaich	Francia
Bàs	Aachen, 28 dhen Fhaoilleach 814
Àite-adhlacaidh	Aachener Dom Palatine Chapel (en)
Nàdar a’ bhàis	(disease (en) )
Teaghlach
Athair	Pepin the Short
Màthair	Bertrada of Laon
Cèile	Himiltrude (en) Desiderata of the Lombards (en)  (770, 770 (Gregorian) -  771) Hildegard of Vinzgouw (en)  (771, 772 (Gregorian) -  783) Fastrada (en)  (783, 784 (Gregorian) - Luitgard (en)  (794, 794 (Gregorian) -
Càraid	Regina (en) Himiltrude (en) Madelgard (en) Gersuinda (en) Ethelind (en)
Clann	liosta Pepin the Hunchback (en) Charles the Younger (en) Rotrude (en) Bertha (en) Pepin of Italy (en) Louis the Pious (en) Gisela (en) Theodrada (en) Drogo (en) Hugh (en) Alpais (en) Adelaide (en) Lothair (en) Hildegard (en) Chrotais (en) Hiltrude (en) Ruodhaid (en) Theodoric (en) Adaltrude (en)
Bràithrean ⁊ peathraichean	liosta Gisela, Abbess of Chelles (en) Adelais (en) Chrothais (en) Carloman I (en) Pepin (en)
Fine	an rìgh-shliochd Carolingach
Foghlam
Cànain	Laideann Grèigis Frankish (en)
Dreuchd
Dreuchd	monarc agus flaitheach
Àirde	1.84 meatair
Tèarmann
18 am Faoilleach
Creideamh
Creideamh	Eaglais Chaitligeach Crìosdaidheachd

A bheatha

B' e am mac as sine aig Rìgh Pippin Òg (cuideachd air ainmeachadh ' Pippin Goirid '). Nuair a bhàsaich Pippin, chaidh an rìoghachd aige a phàirticheadh ann an dà leth eadar a mhic - Teàrlach agus a bhràthair Carloman. Bhàsaich Carloman air an còigeamh latha den Dàmhair 771, mar sin a' fàgail Teàrlach Mòr mar cheannard na rìoghachd Fraingich aonaichte. Bha Teàrlach Mòr a' cogadh airson a' mhòr-chuid de bhliadhnaichean a rìoghachd - leis a' chlaidheamh ainmeil aige 'Joyeuse' na làimh. An dèidh trithead bliadhna de chogadh agus ochd blàran deug, cheannsaich e na Sagsonaidh - amas a bh' aig Ìmpire Augustus den Ìmpireachd Ròmanach ach nach robh na chumhachd a dhèanamh. An dèidh dha smachd fhaighinn air talamh no sgìre, dh'iompaich e na daoine chun a' chreideimh Chrìosdaidh. Stèidhich e Magdeburg ann an 805 agus ionad riaghlaidh ann an Worms cuideachd.

An ceann na 8mh linne thagh rìgh Teàrlach Mòr Aachen airson an rath a b' fheàrr aige. Thog e cill, "Pfalzkapelle", a tha na pàirt den àrd-eaglais Aachener Dom an-diugh, agus pàlas ìmpireil.

Teàrlach Mòr an-diugh

• Bidh an duais "Karlspreis" ann airson a chuid obrach ro aonachd na Roinn-Eòrpa a h-uile bliadhna deasghabhail ann an talla baile Aachen.
• Ann an ceòl: Dh'fhoillsich Christopher Lee, cleasaiche agus seinneadair, clàr Meatailte Charlemagne: By the Sword and the Cross (2010) agus clàr leanmhainn Meatailte truime Charlemagne: The Omens of Death (2013) mu dhèidhinn tachartasan beatha Theàrlaich Mhòir.

Tùsan

• Oswald Holder-Egger (Ed.): Einhardi Vita Karoli Magni. (Monumenta Germaniae Historica, Scriptores rerum Germanicarum in usum scholarum separatim editi 25). Hahn, 6mh eagran. Hanòbhar 1911 (air loidhne)(eagran sgrùdach)