An Ruis

stàit neo-eisimeileach, secular state, dùthaich, transcontinental country, federation
Pàirt de	Post-Soviet states
Cur air cois	862, 25 dhen Dàmhair 1917, 25 dhen Dùbhlachd 1991
Name	ꠞꠣꠡꠤꠀ
Ainm oifigeil	Российская Федерация
Ainm dùthchasach	Россия, Российская Федерация
Ainm goirid	🇷🇺, Россия, Росія
Tar-sgrìobhadh IPA	ˈɾʉʂlɑn
Ainmichte às dèidh	Kievan Rus'
Cànan oifigeil	Ruisis
Laoidh	State Anthem of the Russian Federation
Culture	culture of Russia
Motto	Reveal your own Russia, Datgelwch eich Rwsia eich hun, Revela la teva pròpia Rússia
Mòr-roinn	An Roinn-Eòrpa, Àisia
Dùthaich	An Ruis
Prìomh-bhaile	Moscobha
Faisg air an uisge	Am Muir Baltach, Cuan Sèimh, An Cuan Artaigeach, Am Muir Dubh, Muir Caspach
Suidheachadh cruinn-eòlais	Eoràisia
Domhan-leud is -fhad	66°25′0″N 94°15′0″E
Coordinates of easternmost point	65°46′52″N 169°3′25″W
Coordinates of northernmost point	81°50′35″N 59°14′22″E
Coordinates of southernmost point	41°11′7″N 47°46′55″E
Coordinates of westernmost point	54°27′30″N 19°38′22″E
Puing as àirde	Mount Elbrus
Lowest point	Muir Caspach
Basic form of government	super-presidential republic
Oifis aig ceann-stàite	Ceann-suidhe na Ruise
Ceannard na stàite	Vladimir Putin
Oifis aig ceann an riaghaltais	Prìomh-mhinistear na Ruise
Ceannard an riaghaltais	Mikhail Mishustin
Executive body	Government of Russia
Legislative body	Federal Assembly of the Russian Federation
Highest judicial authority	Constitutional Court of Russia, Supreme Court of Russia
Central bank	Central Bank of Russia
Roinn-tìde	UTC+02:00
Currency	Russian ruble
Cuspair eòlais	Russian studies
Driving side	right
Electrical plug type	Schuko, Europlug
Na bha roimhe	Poblachd Shòisealach Fheadarail Shobhiatach na Ruise
Na bh’ann roimhe	Poblachd Shòisealach Fheadarail Shobhiatach na Ruise
Làrach-lìn	http://gov.ru/
Hashtag	russia, Russland, Россия
Top-level Internet domain	.ru, .рф, .рус, .su
Main regulatory text	Constitution of Russia
Bratach	flag of Russia
Coat of arms	coat of arms of Russia
Feart	not-free country
List of monuments	Russian cultural heritage register
Official religion	non-denominational
Patron saint	Anndra Abstol
Separated from	An t-Aonadh Sobhiatach
Geography of topic	geography of Russia
History of topic	history of Russia
Railway traffic side	right
Open data portal	Open Data Portal Russia
Economy of topic	economy of Russia
Demographics of topic	demographics of Russia
Category for honorary citizens of entity	Category:Honorary citizens from Russia
Official observer status in organisation	CERN
Gregorian calendar start date	14 dhen Ghearran 1918
Mobile country code	250
Country calling code	+7
Trunk prefix	8
GS1 country code	460-469
Licence plate code	RUS
Maritime identification digits	273
Caractar Unicode	🇷🇺
Category for maps	Category:Maps of Russia

'S e an dùthaich as motha san t-saoghal a tha san Ruis ^[1]^[2]^[3]^[4]^[5] neo Ruisia ^[6] (Beurla Russia ("Ruisia"); Ruiseis: Росси́я, eadar-litreachadh: Rossiya neo Rossija). 'S e "An Caidreachas Ruiseanach" gu h-oifigeil (Ruiseis: Росси́йская Федера́ция, eadar-litreachadh Rossiyskaya Federatsiya no Rossijskaja Federacija). 'S e Ruisis an cànan oifigeil, a bhruidhneas san dùthaich air fad. Cleachdar an Aibidil Cirilleach. Ach tha 27 cànanan oifigeil eile ann, tha sin a' crochadh air an roinn far a bheilear.

Eachdraidh deasaich

A-rèir beul-aithris chaidh an Ruis a stèidhicheadh ann an Kyiv leis na Lochlannaich anns an 9mh linn. Dh'fhàs an Ruis Crìostail anns an 10mh linn.

Lunn na Mongolaich, air an robh na Tartaraich, air an Ruis eadar 1237 is 1240. An dèidh sin, chaidh Mosgo am baile as cudromaiche le Ivan I na Ruise mar Phrionnsa Mòr. Fhuair Ivan III na Ruise buaidh air na Tartaraich aig Blàr na h-Ugra ann an 1480. Chaidh Ivan IV na Ruise na Ìmpire ann an 1547 is riaghlaich e le uabhas an dùthaich.

Riaghlaich na Romanovaich eadar 1613 nuair a chaidh Mìcheil Romanov a thaghadh mar Ìmpire is 1917. Stèidhich Peadar Mòr na Ruise Sankt Peterburg is ath-thogail e an eaglais, an t-seirbheis catharra, an t-arm is a' chabhlachd. Shabaidich an Ruis anns a' cho-bhanntachd an aghaidh Napoleon is na h-aonar an aghaidh Breatainne agus an Ìmpire Otomanach ann an Cogadh a' Chrimea, agus an aghaidh na Seapaine ann an 1904–1905. An dèidh sin bha rèabhlaid ann an 1905 is stèidhich Nikolai II pàrlamaid, an Duma, agus bun-reachd.

Bha an Ruis na pàirt dhen Aonadh Sobhiat eadar an rèabhlaid ann an 1917 anns an deach an stàit na phoblachd, agus 1991.^[7]

Cruinn-eòlas deasaich

Tha an cuid as motha na dùthcha na laighe ann an Àisia, ach tha pàirt ann, a tha ceangailte leis an Roinn-Eòrpa.

Bhuannaich an Ruis na ranntairean a chaidh nan Eastònia agus An Laitbhe bhon Suain ann an 1721. Eadar 1772 is 1814 cheannsaich an Ruis Crimea, an Ucràin, A' Chairtbheil, A' Bhealaruis is Moldàibhia, agus meadhan Àisia ann an 1864/1865.^[7] Cheannaich na Stàitean Aonaichte Alasca ann an 1867.^[8] Chaill an Ruis Eastònia, an Laithbhe is Liotuàinia anns an rèabhlaid is chaidh na ranntairean eile nam poblachdan mar phàirt dhen Aonadh Sobhiat.^[7]

Tha mòran aibhnichean ann an Ruis. Tha lochan mòra ann cuideachd:

Seo liosta nam bailtean as motha na Ruise:^[9]

Tha 83 roinnean no cuspairean feadarail anns an Ruis, no 85 a rèir na Ruise fhèin air sgàth 's gu bheil an Ruis a' cunntadh Crimea is Sevastopol.^[10]

Ainm	Prìomh-bhaile	Seòrsa
Amurskaya oblast	Amur	Roinn
Arkhangelskaya oblast	Arkhangelsk	Roinn
Astrakhanskaya oblast	Astrakhan	Roinn
Belgorodskaya oblast	Belgorod	Roinn
Bryanska oblast	Bryansk	Roinn
Chelyabinskaya oblast	Chelyabinsk	Roinn
Irkutskaya oblast	Irkutsk	Roinn
Ivanovskaya oblast	Ivanovo	Roinn
Kaliningradskaya oblast	Kaliningrad	Roinn
Kaluzhskaya oblast	Kaluga	Roinn
Kemerovskaya oblast	Kemerovo	Roinn
Kirovskaya oblast	Kirov	Roinn
Kostromskaya oblast	Kostroma	Roinn
Kurganskaya oblast	Kurgan	Roinn
Kurskaya oblast	Kursk	Roinn
Leningradskaya oblast	gu mi-oifigeil, Sankt Peterburg	Roinn
Lipetskaya oblast	Lipetsk	Roinn
Magadanskaya oblast	Magadan	Roinn
Moskovskaya oblast	Gu mi-oifigeil, Mosgo	Roinn
Murmanskaya oblast	Murmansk	Roinn
Nizhegorodskaya oblast	Nizhniy Novgorod	Roinn
Novgorodskaya oblast	Veliky Novgorod	Roinn
Novosibirskaya oblast	Novosibirsk	Roinn
Omskaya oblast	Omsk	Roinn
Orenburgskaya oblast	Orenburg	Roinn
Orlovskaya oblast	Oryol	Roinn
Penzenskaya oblast	Penza	Roinn
Rostovskaya oblast	Rostov na Donu	Roinn
Ryazanskaya oblast	Ryazan	Roinn
Sakhalinsskaya oblast	Yuzhno-Sakhalinsk	Roinn
Samarskaya oblast	Samara	Roinn
Saratovskaya oblast	Saratov	Roinn
Smolenskaya oblast	Smolensk	Roinn
Sverdlovskaya oblast	Yekaterinburg	Roinn
Tambovskaya oblast	Tambov	Roinn
Tomskaya oblast	Tomsk	Roinn
Tulskaya oblast	Tula	Roinn
Tverskaya oblast	Tver	Roinn
Tyumenskaya oblast	Tyumen	Roinn
Ulyanovskaya oblast	Ulyanovsk	Roinn
Vladimirskaya oblast	Vladimir	Roinn
Volgogradskaya oblast	Volgograd	Roinn
Vologdskaya oblast	Vologda	Roinn
Voronezhskaya oblast	Voronezh	Roinn
Yaroslavskaya oblast	Yaroslavl	Roinn
Adygea	Maykop	Poblachd
Altai	Gorno-Altaysk	Poblachd
Bashkortostan	Ufa	Poblachd
Buryatia	Ulan-Ude	Poblachd
Chechnya	Grozny	Poblachd
Chuvashia	Cheboksary	Poblachd
Dagestan	Makhachkala	Poblachd
Ingushetia	Magas	Poblachd
Kabardino-Bakaria	Nal'chik	Poblachd
Kalmykia	Elista	Poblachd
Karachay-Cherkessia	Cherkessk	Poblachd
Karelia	Petrozavodsk	Poblachd
Khakassia	Abakan	Poblachd
Komi	Syktyvkar	Poblachd
Mari-El	Yoshkar-Ola	Poblachd
Mordoviya	Saransk	Poblachd
Sakha	Yakutsk	Poblachd
Osàidea a Tuath	Vladikavkaz	Poblachd
Tatarstan	Kazan	Poblachd
Tuva	Kyzyl	Poblachd
Udmurtiya	Izhevsk	Poblachd
Ranntair Altayskiy	Barnaul	Ranntair
Ranntair Kamchatskiy	Petropavlovsk- Kamchatskiy	Ranntair
Ranntair Khabarovskiy	Khabarovsk	Ranntair
Ranntair Krasnoyarskiy	Krasnoyarsk	Ranntair
Ranntair Permskiy	Perm'	Ranntair
Ranntair Primorskiy	Vladivostok	Ranntair
Ranntair Stavropolsky	Stavropol'	Ranntair
Ranntair Zabaykal'skiy	Chita	Ranntair
Okrug fèin-riaghlaidh Chukotsky	Anadyr'	Okrug fèin-riaghlaidh
Okrug fèin-riaghlaidh Khanty-Mantsiysky	Khanty-Mantsiysk	Okrug fèin-riaghlaidh
Okrug fèin-riaghlaidh Nenetskiy	Nar'yan-Mar	Okrug fèin-riaghlaidh
Okrug fèin-riaghlaidh Yamalo-Nenetskiy	Salekhard	Okrug fèin-riaghlaidh
Mosgo	Mosgo	Baile
Sankt Peterburg	Sankt Peterburg	Baile
Oblast fèin-riaghlaidh Iùdhach	Birobidzhan	Oblast fèin-riaghlaidh

Daoine ainmeil deasaich

Faic cuideachd deasaich

Iomraidhean deasaich

↑ Am Faclair Beag
↑ Map-balla an t-Saoghail, Stòrlann Nàiseanta (2003), ISBN 0007692714
↑ Dùthchannan ag SMO
↑ An Tuil: Anthology of 20th-century Scottish Gaelic Verse, duilleag 390.
↑ Atlas Sgoile Oxford le Stòrlann Nàiseanta, Oxford University Press (2010)
↑ Feuch Facal, Gairm (1995), ISBN 1871901391
↑ ^7.0 ^7.1 ^7.2 “Russia profile - timeline”. BBC. Air a thogail 17mh dhen Chèitean 2022.
↑ “Purchase of Alaska, 1867”. Roinn na Stàite, Riaghaltas nan Stàitean Aonaichte. Air a thogail 25mh dhen Chèitean 2022.
↑ Mongabay
↑ “Administrative Divisions of Russia”. Riaghaltas na Rìoghachd Aonaichte. Air a thogail 26mh dhen Chèitean 2022.

Ceanglaichean a-mach deasaich

Eaconomaidh anns an Ruis

Commons

Tha dealbhan ann an Wikimedia Commons cuideachd a tha ceangailte ris an aiste seo:

An Ruis

[1] Am Faclair Beag

[2] Map-balla an t-Saoghail, Stòrlann Nàiseanta (2003), ISBN 0007692714

[3] Dùthchannan ag SMO

[4] An Tuil: Anthology of 20th-century Scottish Gaelic Verse, duilleag 390.

[5] Atlas Sgoile Oxford le Stòrlann Nàiseanta, Oxford University Press (2010)

[6] Feuch Facal, Gairm (1995), ISBN 1871901391

[BBC-7] 7.0 ^7.1 ^7.2 “Russia profile - timeline”. BBC. Air a thogail 17mh dhen Chèitean 2022.

[8] “Purchase of Alaska, 1867”. Roinn na Stàite, Riaghaltas nan Stàitean Aonaichte. Air a thogail 25mh dhen Chèitean 2022.

[9] Mongabay

[10] “Administrative Divisions of Russia”. Riaghaltas na Rìoghachd Aonaichte. Air a thogail 26mh dhen Chèitean 2022.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]