Eadar-theangachadh a' Bhìobaill gu Gàidhlig

Tha eadar-theangachadh a' Bhìobaill gu Gàidhlig a' dol air ais gun bhliadhna 1801. 'S e Seon Carsuel, Easbaig nan Eilean, a chuir Gàidhlig air Foirm na n-Urrnuidheadh ann an 1567. Ged a tha an cànan ann nas fhaisge air Gàidhlig Chlasaigeach na Gàidhlig, thathar a' gabhail ris mar a' chiad leabhar a chaidh a chlò bhualadh sa Ghàidhlig.[1] Rinn Dùghall Caimbeul a bhuineadh a Chnapadal eadar-theangachadh dhen t-Seann Tiomnadh ann an 1673 ach 's e làmh-sgrìobhainn a bh' ann agus cha deach fhoillseachadh a-riamh.[2] Bha James Kirkwood (1650-1709) a' brosnachadh foghlam tro mheadhan na Gàidhlig agus rinn e oidhirp tionndadh dhen Bhìoball Ghaeilge a rinn William Bedell ach cha do shoirbhich leis, ged a shoirbhich le pròiseact eile, foillseachadh de shalmadair sa Ghàidhlig ann an 1684.[3][4]

Cha b' ann ach an dèidh Blàr Chuil Lodair ann an 1746 gun do thòisich an Society in Scotland for Propagating Christian Knowledge air Gàidhlig a chur air a' Bhìoball ann an da-rìreabh a-mach on bhliadhna 1755.[5] Anns a' chiad dol a-mach, chaidh an Tiomnadh Nuadh fhoillseachadh le Seumas Stiùbhart (1701-1789), ministear Chill Fhinn,[6] agus am bàrd Dùghall Bochanan ann an 1767. Stèidhich Seumas obair air an tionndadh Ghreugais agus chuir Dùghall piseach air a' Ghàidhlig.[7][8] Chaidh am Bìoball slàn fhoillseachadh mar thoradh air sin ann an 1801.[9][10]

Tùsan deasaich

  1. Heal, Felicity Reformation in Britain and Ireland (2005) td 282
  2. Fox, A. ⁊ Woolf, D. The spoken word: oral culture in Britain, 1500-1850 (2002) td 94
  3. Claydon, T. ⁊ McBride, I. Protestantism and National Identity: Britain and Ireland (2007) td 176
  4. Ferguson, W. The Identity of the Scottish Nation: An Historic Quest (1988) td 243
  5. Szasz, M. Scottish Highlanders and Native Americans: indigenous education (2007) td 100
  6. Foster, G. Language and poverty: the persistence of Scottish Gaelic Memorial University of Newfoundland. Institute of Social and Economic Research, 1988
  7. Jackson, R. Oxford Dictionary of National Biography "Buchanan, Dugald (1716–1768)" (2004)
  8. Greenslade, S. (deas.) The Cambridge History of the Bible Volume 3 (1975) td 173
  9. Meek, Dòmhnall Language and Style in the Scottish Gaelic Bible (1767-1807) ann an Scottish Language Irisean 9-12 Association for Scottish Literary Studies
  10. Koch, J. Celtic culture: a historical encyclopedia (2006) td 208