Cill Chomhghain

Cill Chomhghain


Suidheachadh

Dùthaich	Alba
Comhairle	Dùn Phris is Gall-Ghaidhealaibh
Siorrachd	Siorrachd Bhaile na h-Ùige
Parraist	Cill Chomhghain fhèin^[1]
Co-chomharran	54° 53′ 60″ Tuath 04° 35′ 60″ Iar
Feartan fiosaigeach
Àireamh fòn	01671
Còd-puist	DG8^[2]

‘S e baile beag dùthchasail faisg air Baile na h-Ùige, air an àirde an iar-dheas na h-Alba a th' ann an Cill Chomhghain (Beurla/Beurla Ghallta: Kirkcowan). Tha e suidhichte aig 51m os cionn ìre na mara,^[3] faisg air an Abhainn Bhlaidneach,^[4] ann an ceann a tuath leth-eilean na Machrach, eadar Baile Ùr nan Stiùbhartach agus Clachan Ghlinn Lus, air an àirde an iar Dhùin Phris is Gall-Ghaidhealaibh (Siorrachd Bhaile na h-Ùige ro 1975). Tha e 294km air falbh bho Obar Dheathain, 108km bho Ghlaschu, 66km bho Dhùn Phrìs agus 146km bho Dhùn Èideann, prìomh-bhaile na dùthcha.^[5] 'S e Beurla agus Beurla Ghallta a th' aig a’ mhòr-chuid dhiubh ann am Port Phàdraig. Tha Eaconomaidh a' bhaile gu math crochte air àiteachas agus turasachd. Taobh fhoghlaim, tha bun-sgoil ann^[6] ach feumar a dhol dhan àrd-sgoil ann am Baile Ùr nan Stiùbhartach.^[7]

Freumhan an Ainm deasaich

A rèir eòlaichean fhreumh-fhaclachd, tha e coltach gur ann à cill anns a' Gàidhlig fhèin agus ainm naoimh air choireigin à Èirinn a tha an t-ainm.^[8] Nochd a' Ghàidhlig ann an ceann a deas na h-Alba anns an 7mh Linn agus bha an cànan fhathast làidir ann an Siorrachd Bhaile na h-Ùige fhèin anns an 18mh Linn.^[9]

Eachdraidh deasaich

Chaidh an t-ainm a chlàradh airson a' chiad turas mar Kirkewane ann an 1485.^[10] Chaidh an eaglais a chithear an-diugh a thogail ann an 1834.^[11] Ràinig an Rèile dhan bhaile ann an 1861, a thug piseach mòr air malairt san sgìre.^[12]

Poileataigs deasaich

'S ann gu Comhairle Choimhearsnachd Chille Chomhghain fhèin a bhuineas Cill Chomhghain, a ghabhas a-steach sgìre na mòintich gu tuath. Tha 575 duine a' fuireach san sgìre air fad.^[13] Tha 16 comhairlichean coimhearsnachd a' riochdachadh na sgìre agus thathar a' cumail coinneamhan na Comhairle gach mìos ann Talla Chomhghain ann an Cill Chomhghain. Tha e a' buntainn dhan uàrd-taghaidh 03 (Meadhan Ghall-Ghàidhealaibh) airson Comhairle na Roinne.^[14]

Gnàth-shìde deasaich

'S ann ann an sgìre mòran nas blàithe (Cuibheasachd bhliadhnail: 8.3 °C) agus mòran nas fhliche (Cuibheasachd bhliadhnail: 1141mm) an coimeas ris an còrr dhen dùthaich 's a tha Cill Chomhghain. Tha sileadh trom ann, fiù 's fad na mìosan nas tioraim, leis nach eil e idir fad air falbh bhon mhuir air an àirde an iar na h-Alba. 'S e àite Cfb ann an sgèile Köppen-Geiger a th' ann an Cill Chomhghain.^[15] Chan eil an t-sneachd idir pailt an seo. Tha diofar mhòr eadar am mìos as fhliche agus am mìos as tioraim: 62mm eadar /an Giblean/an Cèitean (dìreach 65mm) agus an Dàmhair/an t-Samhain (127mm). Fad na bliadhna, bidh an teothachd ann am fiaradh mheadhanach: 11.7 °C.

Còmhdhail deasaich

Chan eil seirbheis rèile ann. A dh'aindeoin sin, tha seirbheis bhus a' frithealadh a' bhaile:

430 Baile Ùr nan Stiùbhartach - Clachan Ghlinn Lus - An t-Sròn Reamhar.^[16]

Iomraidhean deasaich

↑ Arcgis
↑ Post Code Maps
↑ Falling rain
↑ Andrew Symson, A large description of Galloway, 1823, W. and C. Tait, duilleag 94
↑ Distance from - to
↑ A' Chomhairle
↑ Douglas Ewart High School Teamplaid:Fix/category^{[dead link]}
↑ Studies in the Topography of Galloway, Sir Herbert Eustice Maxwell of Monreith, Constable, Dùn Èideann, 1887
↑ Transactions and Journal of Proceedings of the Dumfriesshire and Galloway Natural History and Antiquarian Society. Third Series. Volume XI: 147
↑ Saint Places
↑ Scotland's Churches
↑ David L Smith, Tales of the Glasgow and South Western Railway, Ian Allan Limited, Lunnainn
↑ A' Chomhairle
↑ “Dumfries and Galloway Wards 2007”. Local Government Boundary Commission for Scotland. Air a thogail 29mh dhen Ghiblean 2017.
↑ Climate Data
↑ Còmhdhail na Comhairle

Bailtean ann an Siorrachd Bhaile na h-Ùige

Achadh na Meilge • Àrd Bhaile • Baile Gheàrr Lios • Baile na h-Ùige • Baile Ùr Ghlinn Lus • Baile Ùr nan Stiùbhartach • Barrachan • Blaidneach • Càrn Rìoghain • Cille Chainneir • Cill Choluim • Cill Chomhghain • Cill na Tràghad • Clachan Ghlinn Lus • Damnaglaur • An Druim Mòr • Dùn Reichit • Eaglais Steafain • An Eilreig • Ervie • A' Ghlac • Na Lochain • Lios Uillt • Am Magh Crom • Am Monadh Rèidh • Port Neasaig • Port Phàdraig • Port Rosnait • Poll an Iùbhair • Sandhead • Soirbidh • An t-Sròn Reamhar • Whauphill • Whithorn

[1] Arcgis

[2] Post Code Maps

[3] Falling rain

[4] Andrew Symson, A large description of Galloway, 1823, W. and C. Tait, duilleag 94

[5] Distance from - to

[6] A' Chomhairle

[7] Douglas Ewart High School Teamplaid:Fix/category^{[dead link]}

[8] Studies in the Topography of Galloway, Sir Herbert Eustice Maxwell of Monreith, Constable, Dùn Èideann, 1887

[9] Transactions and Journal of Proceedings of the Dumfriesshire and Galloway Natural History and Antiquarian Society. Third Series. Volume XI: 147

[10] Saint Places

[11] Scotland's Churches

[12] David L Smith, Tales of the Glasgow and South Western Railway, Ian Allan Limited, Lunnainn

[13] A' Chomhairle

[14] “Dumfries and Galloway Wards 2007”. Local Government Boundary Commission for Scotland. Air a thogail 29mh dhen Ghiblean 2017.

[15] Climate Data

[16] Còmhdhail na Comhairle

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]