Blaidneach

Suidheachadh
Blaidneach is located in Alba
Blaidneach
Blaidneach (Alba)
Dùthaich Alba
Comhairle Dùn Phris is Gall-Ghaidhealaibh
Siorrachd Siorrachd Bhaile na h-Ùige
Parraist Baile na h-Ùige[1]
Co-chomharran 54° 51′ 00″ Tuath
04° 28′ 00″ Iar
Feartan fiosaigeach
Àireamh fòn 01988
Còd-puist DG8[2]

‘S e baile beag dùthchasail air iomall Baile na h-Ùige, air an àirde an iar-dheas na h-Alba a th' ann am Blaidneach (Beurla/Beurla Ghallta: Bladnoch).[3] Tha e suidhichte aig 5m os cionn ìre na mara,[4] air Leth-eilean na Machrach, air an àirde an iar Dhùin Phris is Gall-Ghàidhealaibh (Siorrachd Bhaile na h-Ùige ro 1975), eadar Baile Ùr nan Stiùbhartach agus Cille Chainneir, ri taobh na h-aibhne Blaidneach,[5] far a shruthas e gu màthair-uisge na Linne Shalmhaigh aig Bàgh Chrìch. Tha e 293km air falbh bho Obar Dheathain, 112km bho Ghlaschu, 59km bho Dhùn Phris agus 145km bho Dhùn Èideann, prìomh-bhaile na dùthcha. 'S e Beurla agus Beurla Ghallta a th' aig a’ mhòr-chuid dhiubh ann am Blaidneach. Tha eaconomaidh a' bhaile gu math crochte air àiteachas, turasachd agus coilltearachd. Tha Blaidneach ainmeil air feadh an t-saoghail air sàilleabh an taigh-staile cliùiteach a th' anns a' bhaile.[6]

Freumhan an Ainm deasaich

A rèir eòlaichean fhreumh-fhaclachd, tha e coltach gur ann à blàdh agus achadh anns a' Ghàidhlig o shean a tha an t-ainm.[7] Nochd a' Ghàidhlig ann an ceann a deas na h-Alba anns an 7mh Linn agus bha an cànan fhathast làidir ann an Siorrachd Bhaile na h-Ùige fhèin anns an 18mh Linn.[8]

Eachdraidh deasaich

B' e àite gu math trang a bh' ann Blaidneach bho na meadhan aoisean gu ruige deireadh an 19mh linn leis gur e an aon àite far an robh drochaid tarsainn na h-aibhne Blaidneach air slighe na taistealachd gu Whithorn.[9] Chaidh a' chiad drochaid a thogail an seo ann an 1710 ach chaidh tè ùr eile a thogail ann an 1860.[10] Chaidh gnothach an èisg a leasachadh le Alasdair III anns an 13mh Linn.[11] Ann an 1682, nuair a bha an dùthaich ann an dubh-choimeasg aig àm an Ath-Leasachaidh, chaidh tè à Blaidneach a chur gu bàs còmhla ri dithis eile o chionn 's gur e cùmhnantaich a bh' annta. Chaidh an ceanglachadh ri cabair air an tràigh gus a chaidh a bhàthadh aig àirde-mhara.[12] Dh' fhosgladh taigh-staile an seo, a bhuineadh dhan teaghlach MhicGilleFhaolain, ann an 1817 ach dhùnadh ann an 1933 e. Chaidh ath-fhosgladh ann an 1993.[13] Chan eil ach sia taighean-staile ann an ceann a deas na h-Alba air fad. Bha taigh-uachdair ri taobh na h-aibhne,[14] a bha air a thogail ann an 1899 agus a bheireadh cosnadh gu mòran dhaoine san sgìre. Thàinig an rèile gu Baile na h-Ùige ann an 1875, rud a thug piseach air eaconomaidh na sgìre. Chailleadh an rèile ann an 1950.[15]

Poileataigs deasaich

'S ann gu Comhairle Choimhearsnachd Bhuirgh Rìoghail Bhaile na h-Ùige a bhuineas Blaidneach, a ghabhas a-steach Barrachan, Baile na h-Ùige, Cille Chainneir agus Whauphill. Tha 2,200 duine a' fuireach san sgìre air fad.[16] Tha 15 comhairlichean coimhearsnachd a' riochdachadh na sgìre agus thathar a' cumail coinneamhan na Comhairle gach mìos ann Talla na Comhairle, ann am Baile na h-Ùige. Tha e a' buntainn dhan uàrd-taghaidh 03 (Meadhan Ghall-Ghàidhealaibh) airson Comhairle na Roinne.[17]

Gnàth-shìde deasaich

'S ann ann an sgìre mòran nas blàithe (Cuibheasachd bhliadhnail: 8.6 °C) agus mòran nas fhliche (Cuibheasachd bhliadhnail: 1086mm) an coimeas ris an còrr dhen dùthaich 's a tha Blaidneach. Tha sileadh trom ann, fiù 's fad na mìosan nas tioraim, leis nach eil e idir fad air falbh bhon mhuir air an àirde an iar na h-Alba. 'S e àite Cfb ann an sgèile Köppen-Geiger a th' ann am Blaidneach.[18] Chan eil an t-sneachd idir pailt an seo. Tha diofar mhòr eadar am mìos as fhliche agus am mìos as tioraim: 61mm eadar an Cèitean (dìreach 62mm) agus an t-Samhain (119mm). Fad na bliadhna, bidh an teothachd ann am fiaradh mheadhanach: 11.8 °C.

 

Còmhdhail deasaich

Chan eil seirbheis rèile ann. A dh'aindeoin sin, tha seirbheis bhus a' frithealadh a' bhaile:

Iomraidhean deasaich

  1. Arcgis
  2. Post Code Maps
  3. Stòr-dàta Briathrachais”. Sabhal Mòr Ostaig. Air a thogail 2na dhen Chèitean 2017.
  4. Falling Rain
  5. Andrew Symson, A large description of Galloway, 1823, W. and C. Tait, duilleag 94
  6. Bladnoch Distillery
  7. The Placenames of Scotland, James B. Johnston, Dùn Èideann 1892
  8. Transactions and Journal of Proceedings of the Dumfriesshire and Galloway Natural History and Antiquarian Society. Third Series. Volume XI: 147
  9. Pilgrim Journeys
  10. Galloway Gazette
  11. Topographical Dictionary of Scotland, Samuel Lewis, Clearfield, Lunnainn, 1846
  12. The History of the McLennans, Ronald G. MacLennan, University of Michigan, 1978
  13. Whisky Distilled
  14. Scottish Screen Archive
  15. Gordon Biddle and O S Nock, The Railway Heritage of Britain, Michael Joseph Limited, Lunnainn, 1983, ISBN 07181 2355 7
  16. A' Chomhairle
  17. Dumfries and Galloway Wards 2007”. Local Government Boundary Commission for Scotland. Air a thogail 29mh dhen Ghiblean 2017.
  18. Climate Data
  19. Còmhdhail na Comhairle