An diofar eadar na mùthaidhean a rinneadh air "Dlighe Charles"

Content deleted Content added
No edit summary
Ag amas air Gàidhlig a tha nas nàdarra
Loidhne 1:
AnnsAnn an [[Eòlas-nàdair]], tha '''Dlighe de Charles''' a' cur an cèill cuid dhe na '''dlighefeartan ghais''a th'aig a thah-uile naseòrsa chuisegas. sonraichteChaidh dea [[Dligheh-ainmeachadh Ginearaltaàs nandèidh Gas]].fear Jacques Charles, Frangach a bha beò eadar 1746 is 1823.
 
==Dlighe de Charles==
'''''Airson tomad cunbhalach de gas, air a ghleidheadh fo brùthach cunbhalach, theid meudachadh neo lughadachadh air an tomhais-lionaidh, an co-riochd ri airdeachadh neo ioslachadh air a teasad.'''''
 
==Dlighe de Charles==
Tuigsear gun airdeachar teasad le teasachadh agus gun ioslaichear teasad le fuarachadh.
'''''Airson meall stèidhichte de gas, agus e ga chumail air teannas stèidhichte, theid na th'ann dhen a' ghas am meud no an lughad gu dìreach a rèir àrdachadh neo ìoslachadh air a theasad.'''''
 
 
== Tus-aithneachadh ==
 
== Mar a fhuaradh a-mach e ==
B'e [[Ioseph Louis Gay-Lussac]] a fhoillsich an Dlighe an 1802, ach thug e fianais do obair neo-fhoillsichte a rinn [[Jaques Charles]] mu deidhinn 1787. An luib an fhianais siud, chaidh ainmcheadh air an dlighe airson Charles. Is co-cruthachd de Dlighe de Charles, [[Dlighe Úi Bhaoghail]] agus [[Dlighe Gay-Lussac]] a tha ann an [[Dlighe Aonaichte nan Gas]].
 
B'e fear [[Ioseph Louis Gay-Lussac]] a dh'fhoillsich an Dlighedlighe son a' chiad uair an [[1802]], ach thugdh'ainmich e fianaisgun dorobh e a' togail air obair, neonach deach fhoillseachadh a-fhoillsichteriamh, a rinnrinneadh le [[Jaques Charles]] mumun deidhinna' bhliadhna [[1787]]. An luibAir an fhianaisadhbhar siudsin, chaidhtha ainmcheadhCharles aithnichte airan-diugh mar an dlighefhear airsonas Charles.motha Isa co-cruthachdtha deàiridh Dligheair deurram. Tha Dlighe Charles, [[Dlighe Úi Bhaoghail]] agus [[Dlighe Gay-Lussac]] uile a' thatighinn cruinn còmhla ann an [[Dlighe Aonaichte nan Gas]].
Gabhar dlighe ginearalta don ainm [[Dlighe nan Gas Foirfe]] le co-aontachadh de na tri dlighean ghais agus an [[Dlighe de Avagadro]].
 
==Siolaicheas==
 
==Geàrr-chunntas==
Is foirmle an dlighe:
 
Seo an dlighe mar a tha e ga sgrìobhadh sìos:
 
:<math>\frac{V}{T} = k</math>
 
a' toirt fa-near gur iad:
far a bheil:
 
*V Tomhas-lionaidh na th' ann dhen a' ghaisghas
*T Teasad- teasad a' ghais,ghas (tomhaisteair ana thomhas a aonadanrèir CeilbhinKelvin)
*k - puing stèidhichte.
*k na chunbhalach.
 
==Co-Mhinicheadh Teirmidinimeachd==
Ann an minichidhean eile, steidhichte air bun-bheachdan teirmidinimeachd, tha an dàimh eadar tomad neo-caochlaideachd de gas aig bruthachd cunbhalach ann an co-chuid mùiteach do inbhe teasad an t-siostam, sinear cleachdadh an dlighe, le sonrachadh siostam far am bi α a riochdadh so-meudachad cubachd ghais, agus θ a'riochdadh teasad tomhaiste an t-siostam an aonadan de Ceilbhin:
 
Ach ann am minichidhean eile, far a bheil prìomhachas ga chur air na buadhan a th' aig teas air a h-uile sìon sa chruinne-cè, thèid ''meall'' de ghas sam bith an ''lughad'' fhad's a thèid teas an t-siostaim am meud, agus an rathad eile dha rèir:
:<math>V \varpropto T</math><br />
 
:<math>V = V_o(1 + \alpha\theta)</math>
 
far a bheil ''<math>\alpha</math>'' a' riochdachadh feart-sgaoilidh de ghas àraid, agus ''<math>\theta</math>'' a' riochdachadh teas (air a thomhas a rèir Kelvin).
A ghleidh luach a' chunbhalaich k, rè teasachadh de balgam aile gleidhte aig bruthachd cunbhalach, is fheudar don tomhas-lionaidh a mheudaich. An co-riochd, aobhrachaidh fionnadh an aile lughadachadh anns an tomhas=lionaidh. Chan fhiach do luach a' chunbhalaich a bhi dearbhta a chuir feum air an dlighe a dheanamh co-mheasadh air dà bhalgam de gas cho fad 's a tha iad fo bruthachd co-ionnan;
 
Air sgàth 's gu bheil ''k'' stèidhichte, chithear, nuair a chuirear teas ri gas, gum feum an gas sgaoileadh nas fharsainge. Air a chaochladh, nuair a thèid gas fhuarachadh thèid na smùirnein dheth nas dùmhaile cruinn còmhla. Cha leig sinn a leas luach ''k'' a bhith aithnichte gus an dlighe a chur gu feum a' dèanamh coimeas air dà ghas agus iad air an dearbh theannas:
:<math>\frac{V_1}{T_1} = \frac{V_2}{T_2} \qquad \mathrm{neo} \qquad \frac {V_2}{V_1} = \frac{T_2}{T_1} \qquad \mathrm{neo} \qquad V_1\cdot T_2 = V_2\cdot T_1</math>.
 
Mar sin, mar a teid meudachadh an teasad, theid meudachadh an tomhas-lionaidh.
 
A' reirleantain anna teorigh-argamaid seo, nuairma a ruigseasthuiteas teasad a' ghaisghas gu fiorfìor-neoni ruigsidh(0 tomhas-lionaidhKelvin) a'cha gfhaisbhith neonisìon cuideachdann dhen a' ghas. ChaChan tachairfhaicear sin anns an domhainndà-rìribh riochdaila ochionn chionns's gun teidatharraich dluthachadha (guh-uile leaghachd)gas aira gasanth' riochdailann gu nì ruithteach aig teas os cionn fiorfìor-neoni (0 K),.
 
==Fiosrachadh Eile==
Wikibooks (assa BeurlaBheurla):
Tha duilleag ann a mhinicheasmhìnicheas ciamar a chruthaichchruthaicheas neach [http://en.wikibooks.org/wiki/School_science/Making_Charles%27_law_tubes Pioban Dlighe Charles] ann an Wikibooks School Science.
 
* [[Dlighe Úi Bhaoghail]]