An diofar eadar na mùthaidhean a rinneadh air "Àireamhan àicheil is neo-àicheil"
Content deleted Content added
New page: 'S e àireamh nas lugha na neoni a th' ann an '''àireimh àicheil'''. Tha na h-àireamhan nas mò na neoni '''dearbh''' (no '''dearbhte'''). Chan eil neoni fhèin dearbh no àicheil.... |
No edit summary |
||
Loidhne 41:
==Àireamhachd le àireamhan soidhneach==
===Cur-ris agus toirt air falbh===
Gabhar a bheachdachadh air àireamhan àicheil mar gum b' e fiachan a th' annta nuair a tha [[àireamh]]an air an [[cur-ris]] agus air an [[toirt air falbh]].
'S e an aon rud [[cur-ris]] àireimh àicheil agus [[toirt air falbh]] àireimh deirbhe:
::5 + (−3) = 5 – 3 = 2.
Ma tha €5 agad agus fiach €3 ort, 's e €2 an luach lom agad.
::−2 + (−5) = −2 – 5 = −7
Ma tha fiach $2 ort agus gheibh thu fiach $5, 's e $7 am fiach gu lèir ort.
Le bhith a' [[toirt air falbh]] àireimh deirbhe bho àireimh dheirbh nas lugha, 's e àireamh àicheil a th’ anns a’ bhuil:
::4 − 6 = −2
Ma bha £4 agad ach chosg thu £6, 's e am fiach £2 a bhiodh ort.
'S e [[toirt air falbh]] àireimh àicheil an aon rud ri [[cur-ris]] na h-àireimh deirbh co-fhreagarraich:
::5 – (−2) = 5 + 2 = 7.
Ma tha luach lom €5 agad agus gheibh thu cuidhteas fiach €2, 's e €7 an luach lom ùr agad.
::–8 – (−3) = –8 + 3 = –5.
Ma tha fiach €8 ort ach gheibh thu cuidhteas fiach €3, 's e €5 am fiach air fhàgail ort.
===Iomadachadh===
'S e àireamh àicheil a th’ ann an toradh [[iomadachadh]] àireimh àicheil le àireimh dheirbh: −2 × 3 = −6. Agus 's e àireamh dhearbh a th' ann an toradh iomadachadh àireimh àicheil le àireimh àicheil: −4 × −3 = 12.
Tha dòigh ann seo a thuigsinn ma bheachdaicheas tu air [[iomadachadh]] le àireimh dheirbh mar ath [[cur-ris|chur-ris]]. San dòigh seo, 2 × 3 = 2 + 2 + 2 = 6 agus −2 × 3 = (−2) + (−2) + (−2) = −6. 'S ann an aon dòigh b' e [[iomadachadh]] le àireimh àicheil an aon rud ri ath [[toirt air falbh|thoirt air falbh]]. Mar eisimpleir: 3 × −2 = −3 − 3 = −6.
Le bhith nas foirmeile, 's e àireamh dhearbh air a h-[[iomadachadh]] le −1 a th’ ann an àireimh àicheil:
::{|-
| −''a'' ||=|| (−1) + (−1) + (−1) + (−1) + ...|| agus ''a'' dhiubh.
|-
| ||=|| (−1) × ''a''
|}
Nise,
::''a'' × −''b'' = ''a'' × (−1) × ''b''
...agus chionns gu bheil iomadachadh [[co-iomlaideachd|co-iomlaideach]] agus [[co-thiomsachd|co-thiomsach]]:
::{|-
| ''a'' × −''b'' ||=|| (−1) × ''ab''
|-
| ||=|| −''ab''
|}
San aon dòigh:
::{|-
| −''a'' × −''b'' ||=|| (−1) × ''a'' × (−1) × ''b''
|-
| ||=|| (−1) × (−1) × ''ab''
|-
| ||=|| −(−1) × ''ab''
|}
Airson −(−1) a dh' fhuasgladh, thoir an aire gu bheil:
::{|-
| ''c'' – ''c'' ||=|| 0
|-
| ''c'' + (–''c'') ||=|| 0
|}
...agus ma tha ''c'' = −1:
::{|-
| −1 + (–(−1)) ||=|| 0
|-
| –(−1) − 1 ||=|| 0
|-
| ∴ –(−1) ||=|| 1
|-
| ∴ −''a'' × −''b'' ||=|| −(−1) × ''ab'' ||=|| ''ab''
|}
===Roinneadh===
Tha na riaghailtean seo freagarrach cuideachd do [[roinneadh]]. Ma tha àireamh dhearbh air a roinn le àireimh àicheil, no àireamh àicheil air a roinn le àireimh deirbh, ’s ann àicheil a’ bhuil:
::{|-
| 4 ÷ -2 ||=|| -2
|-
| -6 ÷ 3 ||=|| -2
|}
Ma tha an ''duais-roinn'' agus an ''roinniche'' dearbh am fear, no àicheil am fear, 's ann dearbh an ''roinn-àireamh''.
::{|-
| 8 ÷ 4 ||=|| 2
|-
| -12 ÷ -2 ||=|| 6
|}
| |||