An diofar eadar na mùthaidhean a rinneadh air "Iapanais"
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
Loidhne 44:
|-
|}
Tha tuilleadh air 130 millean daoine aig a bheil '''Iapanais''', a tha a' fuireach san [[An t-Seapan|t-Seapan]] agus ann an coimhearsnachdan eilthirich Iapanach air feadh an t-saoghail. 'S e '''''Nihongo''''' ('''日本語''') a theirear ri Iapanais anns a' chànan fhèin. Tha e a' ciallachadh ''cànan na h-Iapain''. 'S e ''Grian'' a' bhrìgh a th' air an [[kanji]] [[日]] agus an seo, ''Freumh'' air [[本]]. Tha am briathar Sìonach-Iapanach seo, 日本 (''Nihon'' no ''Nippon''), a' toirt dealbh air an Iapan bho shealladh na Sìona, a thaobh suidheachaidh cruinn-eòlasach an dà dhùthaich. 'S i an Iapan far a dh' èireas [[A' Ghrian|a' ghrian]] agus [[an t-Sìn]] far an tèid i foidhpe. Tha an abairt ''Tìr Èirigh na Grèine'' a' tighinn às an sin.
== Tùs agus Seòrsachadh ==
'S e cànan in-sònraichte (''isolated language'') a th' ann an Seapanais. 'S e an cànan as dlùithe ris, [[Coireanais]] (a thaobh [[morf-eòlas]], [[co-chàradh]] gu h-àraid), ach nam biodh [[Ryūkyūanais]] (teanga [[Okinawa]]) ga mheas mar chànan na chòir fhèin, 's esan an cànan a bu dhlùithe mar phàirt dhen aon teaghlach cànain.
Gidheadh, 's iomadh teoric a tha ann a tha a' sireadh air mìnicheadh a thoirt air tùs a' chànain seo, ach chan eil fiù 's aon dhiubh sin nach eil air a connsachadh. Tha cuid de sgoilearan air Seapanais a cheangladh ri [[Coireanais]], [[Mongolais]] agus na [[cànanan Altaic]] eile, a' toirt iomradh air coimeas gràmadach eatorra. Tha sgoilearan eile a' sìreadh tùs a' chànain ann an [[sòisealtasan]] coltach ri Seapan a thaobh [[cultar]] agus [[eigeòlas]] eadar ceann a Deas na [[an t-Sìn|Sìne]] agus [[An Himalaya]]. An dèidh sin, tha feadhainn eile a' cumail a-mach gur ionnan tùs a' chànain agus na [[cànanan Draibhideach]] agus [[cànanan nan ioma-eileanach]].(Polynesia) 'S ann tric a bhithear a' moladh gur e [[crìtheol]] a th' anns a' chànan seo, a' gabhail a-steach tuilleadh air aon de na teangannan sin.
Loidhne 58:
Ged a tha [[riochdair]]ean ann mar: 私 ''watashi'' (mi), あなた ''anata'' (thu), 彼 ''kare'' (e), 彼女 ''kanojo'' (i) is mar sin air adhart, chan eileas gan cleachdadh cho tric ann an còmhradh, seach ann an sgrìobhadh. Tha sin a' dèanamh gu bheil Seapanais caran neo-dhìreach mar chainnt; rud a tha a' freagairt an t-sluaigh Seapanach gu math, oir tha iadsan gam meas neo-dhìreach gu leòr nan dòighean.
Mar eisimpleir, chanar 私はスコットランド人です。''watashi ha sukottorandojin desu''. ('''Mise
'''Riochdan Modhail'''
Loidhne 64:
'S iomadh chaochladh a tha air Seapanais a-rèir dreuchd, inbhe is àite san t- sòisealtas, gnè agus aithneachadh sgìreil an neach-labhairt. Tha siostam gràmadach farsainn aig Seapanais gus cainnt a chur air foirmeileachd agus modhaileachd; rud aig nach eil a' chuid as motha de chànanan Siarach.
== ''Keigo'' ==
'S e ''[[Keigo]]'' (敬語) a chanas ri modhaileachd ann an Seapanais, agus thathas ga cleachdadh a-rèir inbhe a' chàirdeas a tha ann eadar daoine. Chan eil càirdeas co-ionnan sa chumantas ann an sòisealtas Seapanach. 'S tric a bhios suidheachadh nas àirde aig neach, agus gabhaidh sin a dhearbhadh a-rèir iomadach fhactair leithid dreuchd, aois, eòlas no fiù 's an suidheachadh anns a bheil neach aig an àm
Tha fiù 's gnìomhar beag sìmplidh air a chur an cèill ann an diofar dhòigh a-rèir cò tha a' dol càite. Ma tha thu fhèin a' dol a thadhail air neach aig a bheil inbhe nas àirde, 's iad ''mairu'' agus ''ukagau'' na gnìomhairean a thathas a' cleachdadh
▲Tha fiù 's gnìomhar beag sìmplidh air a chur an cèill ann an diofar dhòigh a-rèir cò tha a' dol càite. Ma tha thu fhèin a' dol a thadhail air neach aig a bheil inbhe nas àirde, 's iad ''mairu'' agus ''ukagau'' na gnìomhairean a thathas a' cleachdadh. (Oir, tha sin a' sealltainn an inbhe nas ìsle a th' agad fhèin. Dh' fhaodadh '''[[ùmhlachd Seapanais|cainnt ùmhail]]''' seach '''[[urramachd Seapanais|cainnt urramach]]''' a chur orra.) Ma 's e neach 's inbhe nas àirde aige a bhios a' falbh a dh'àiteigin, 's iad ''irassharu'' agus ''oideninaru'' na gnìomhairean urramach. Tha diofar ìrean fhoirmealachd ann cuideachd. Ma 's e 's gu bheileas a' bruidhinn ri caraidean dlùith, 's e ''iku'' am facal mì-fhoirmeil, leis na comharran fireann no boireann, ''yo'' no ''wa'', air an cur ris a cheann. 'S e ''ikimasu'' no ''ikundesu'' a bhiodh ann ge-tà, ann an suidheachadh nas fhoirmeile, fiù 's eadar daoine is inbhe co-ionann aca. 'S iad suidheachaidhean "desu/masu" a theireas ri seo; far an gabh gnìomhairean suidheachaidhean foirmeil na deiridhean modhail ''-desu'' no ''-masu''.
== Ceanglaichean a-mach ==
| |||