Mùthadh on 15:37, 23 dhen Lùnastal 2017 deasaich Akerbeltz (deasbaireachd \| mùthaidhean) Biurocratan, Rianadairean 8,492 edits No edit summary ← Mùthadh nas sine		Mùthadh on 06:50, 15 dhen Lùnastal 2018 deasaich neo-dhèan CreagNamBathais (deasbaireachd \| mùthaidhean) Biurocratan, Rianadairean 11,245 edits smachd ùghdarrais Deasachadh nas ùire →
Loidhne 1: {{Bogsa eachdraidh-bheatha}} B' e '''MacBheatha mac Fhionnlaigh''' ([[Beurla]]: ''Macbeth~~) b.~~'', [[1005]]-–[[1057]]) [[Àrd Rìgh]] na h-Alba bho'n [[14 Lùnastal\|14 den Lùnastal]] [[1040]] chun an [[15 Lùnastal\|15 den Lùnastal]] [[1057]]. Tha 'Mac Bethad' ann an [[Sean Ghaeilge]] a ciallachadh 'Mac a Bheatha' le ciall ruideigin coltach ri 'Fear a Choisrig.' 'Se mac [[Fionnlagh]] (''Findláech mac Ruaidrí''), [[Rìgh Moireibh]], a bh' ann an ~~MacBeatha~~MacBheatha agus 'se [[Maol Chaluim II na h-Alba\|Rìgh Maol Chaluim II]] an [[seanair]] aige. Oir gun phòs Fionnlagh nighean Mhaoil Chaluim ([[Dabhdha]] no gu tric 'sa [[Laideann]] 'Dovda') thionndaidh a theaghlach fhèin na aghaidh agus mu dheireadh mharbh na ~~mic~~mhic-bhràthair aige; Gilla Coemhgáin agus Maol Chaluim.▼ [[Àrd Rìgh]] na h-Alba bho'n 14 den [[Lùnasdal]] [[1040]] chun an 15 den Lùnasdal [[1057]]. Tha 'Mac Bethad' ann an [[Sean Ghaeilge]] a ciallachadh 'Mac a Bheatha' le ciall ruideigin coltach ri 'Fear a Choisrig.' ▲'Se mac [[Fionnlagh]] (''Findláech mac Ruaidrí''), [[Rìgh Moireibh]], a bh' ann an MacBeatha agus 'se [[Maol Chaluim II na h-Alba\|Rìgh Maol Chaluim II]] an [[seanair]] aige. Oir gun phòs Fionnlagh nighean Mhaoil Chaluim ([[Dabhdha]] no gu tric 'sa [[Laideann]] 'Dovda') thionndaidh a theaghlach fhèin na aghaidh agus mu dheireadh mharbh na mic-bhràthair aige; Gilla Coemhgáin agus Maol Chaluim. Bhàsaich Maol Chalum ann an [[1029]] agus sheas Gilla Coemgáin mar Rìgh as a dheidh. Bhàsaich easan eadar [[1031]] agus [[1032]] a' sabaid an aghaidh Àrd Rìgh Maol Chaluim II. An deidh seo lean MacBheatha a cho-ogha mar Rìgh Mhoireibh agus phòs e banntrach Gilla Coemgáin, a Bhana-phrionnsa [[Gruoch]], agus i fhèin na ogha Àrd Rìgh [[Coinneach III na h-Alba\|Coinneach III]]. Bha mac aig Gruoch bhon a chiad duine aice, Lulach, agus sheas MacBheatha mar leas-athair ris. Tha an [[Asgair ~~Shassanach~~Shasannach]] ag innis dhuinn gur e MacBheatha aon de trì rìghrean [[Albannach]] a ghèill ri cumhachd Cnud Mhòr ( gu tric "''Cnut''" no "''~~Cannute~~Canute''" ) , Rìgh nan Lochlannaich agus Rìgh [[Shasainn]], [[an Danmhairg]] agus [[an Nirribhidh]], anns a bhliadhna [[1031]]. Aig an àm seo cha robh riaghaltas cumhachdach no aonta ceart ann an [[Alba]] eadar na h-[[Uaislean]] agus [[Rìghrean]]. 'Se 'Mormaer' an t-ainm a bh' air na Rìghrean beag fo'n [[Àrd Rìgh]]. Line 14 ⟶ 12: Bha Maol-Chaluim II airson an ogha aige, [[Donnchadh]], mac a nighean Beathag ([[Bethoc]]), a bha air pòsadh [[Crinan]], Mormhaor agus [[Aba]] Dùn Chailleann, seasamh mar Àrd Rìgh as a dheidh. Tha e coltach gu robh seo is coireach gur e Beathag an nighean a b' fhearr leis air a no airson adhbhar poiliticeach. Mus do bhàsaich e rinn Maol Chaluim II oidhirp neach sam bith a bha air thoiseach air Donnchadh mar tàinistear a mharbhadh. Cha d'fhuair gin air falbh ach Lulach - aig an t-àm na leanabh òg agus le feadhainn ag ràdh (gu fìrinneach ) gun robh e na ghloic. Chuidich dìon MacBheatha agus chuidich an inbhe aige fhèin mar an duine aig ogha sean Rìgh agus a mac an dleas aigesan ris an rìgh-chathair. Le bàs Maol-Calum air an 25 den t-Samhain, [[1034]], ghabh Donnchadh ~~aite~~àite mar Àrd Rìgh. Airson fiadhachadh an aghaidh Donnchadh thoisich MacBheatha càirdeas le Thorfinn, [[Iarla]] [[Arcaibh]], co-ogha ris fhèin agus Donnchadh agus ogha Maol-Chaluim II tron an nighean as òige aige. Chaidh an dithis aca a chogadh an aghaidh Donnchadh agus bhàsaich e am blàr faisg air [[Eilginn]] air an 14 den ~~Lùnasdal~~Lùnastal, [[1040]]. 'Se Rìgh làidir a bh' ann an MacBheatha agus e a riaghladh tarsainn air Rìoghachd sheasmhach gu leòr airson dha mìosan a chuir seachad a dhol gu [[taisgealachd]] ~~san~~ s[[~~Roimh~~an Ròimh]]. Sgrìobh e laghan ùr airson [[Alba]] agus 'se àm piseach a bh' ann. An [[1054]] thoisich Maol-Chaluim Chean-Mhòr, mac Donnchadh, ag iomairt airson greim fhaighean air an rìgh-chathair le cuideachadh bho [[Siward]], [[Iarla Northumbria]], le smachd fhaighean air taobh a deas Alba. Bhàsaich MacBheatha a' sabaid saighdearan Maol-Chaluim aig blàr faisg air [[~~Lumphanan~~Lann Fhìonain]] agus an deidh sin chaidh an rìgh-chathair gu [[Lulach]] san ~~Lùnasdal~~Lùnastal, [[1057]]. Tha MacBheatha air a thìodhlaiceadh air [[Eilean IÌ]], an eilean tradaiseanta airson uaighean na Àrd-~~Rìghrean~~rìghrean aig nan [[~~Gaidheil~~Gàidheil]] agus nan [[Cruithnich]] agus an t-eilean is coisrigte anns an dùthaich. == Aistidhean co-cheangailte == * [[Rìghrean na h-Alba]] {{Smachd ùghdarrais}} [[Roinn-seòrsa:Rìghrean na h-Alba]] [[Roinn-seòrsa:Eachdraidh na h-Alba]]

An diofar eadar na mùthaidhean a rinneadh air "MacBheatha na h-Alba"