An diofar eadar na mùthaidhean a rinneadh air "Reul-eòlas"

Content deleted Content added
→‎Planaidean: earrann ùr mu reuladairean ainmeil
ceangal gu 'Planaid' far a bheil liosta nam planaid; liosta nan reul air 'Reul'
Loidhne 18:
Tha e cudthromach iomsgaradh soilleir a dhèanamh eadar reul-eòlas a tha na saidheans, agus speuradaireachd. Tha mòran daoine ann nach tuig an difir eadar reul-eòlas agus speuradaireachd (fiosachd a-rèir suidheachadh nam planaidean agus nan reultan). Is fìor saidheans an reul-eòlas, ach is geaslanachd agus baoth-chreideamh an speuradaireachd. Is ann ro chumanta mì-thuigse mu dheidhinn an dà chuspair seo fhathast.
 
=== [[Speuradaireachd]] ===
A-rèir Richard Cox <ref>Richard A.V. Cox, ''Brigh nam Facal''.ISBN 0-903204-21-5</ref> ' s e [[speuradaireachd]]
* a’ rannsachadh mar a dh’fhaodadh buaidh a bhith aig planaidean agus reultan air ar beatha
 
Loidhne 29:
 
Ann an Àireamhan 174 agus 175 (1996), dh’fhoillsich GAIRM alt ''Reul-eòlas airson Luchd-'tòiseachaidh'' le Garbhan MacAoidh, còmhla ri foirlionadh: ''Clàr Briathran Reul-eòlais agus Eòlaidheachd.'' <ref>MacAoidh, Garbhan, ''Reul-eòlas air son luchd-tòiseachaidh'', ''GAIRM'' Àireamhan 174, 175, 1996.</ref>
Sgrìobh ùghdar ''Reul-eòlas airson Luchd-tòiseachaidh'': “Cha tèid agam air creidsinn nach robh ar sinnsearan eòlach air a’ mhòr-chuid de na reul-bhaid* as cudthromaiche, gu h-àraid nan robh iad a’ seòladh air an àrd-chuan. Ach a-rèir coltais cha do chuir iad ainmean air mòran dhiubh. Dh’aithnich iad An Grioglachan, An Crann-arain, [[Slighe Chloinn Uisnich]] (a’ ghalacsaidh againne), ach glè bheag eile. B’ aithne dhaibh Reul na maide agus Reul an fheasgair (Bheunus no planaid eile nuair a dh’èireas i roimhnroimh ghrèin,agus an dèidh laighe na grèine), ach gu cinnteach cha b’ urrainn daibh na planaidean eugsamhail eadar-dhealachadh. Co-dhiù cha robh iad comasach air na planaidean as fhaide ás fhaicinn. A bharrachd air na reultan, dh’aithnicheadh iad na dreugan a thuiteadh air uairibh on speur, ged nach robh fios aca dè an nàdur”.
 
Sa bhliadhna 1857 dh’fhoillsich ministear Apainneach dom b’ ainm Duncan MacNair Connell leabhar Gàidhlig fon tiotal Beurla [http://www.smo.uhi.ac.uk/gaidhlig/leabhraichean/Gaelic_Astronomy/ Gaelic Astronomy].
 
An 1872-1873 fhoillsich an iris-leabhar ainmeil "AN GAIDHEAL" sreath de deich aistean "AIR CRUINN-CHORPAIBH SOILLSEACH NAN SPEUR" leis an t-Urramach Alasdair Mac Griogair a sgriobhsgrìobh fon ainm phinn "SGIATHANACH". <ref>AN GAIDHEAL: Leabhar I àireamh 9 (Ceud Mhìos A' Gheamhraidh 1872)- Leabhar II Àireamh 18 (Ceud Mhìos An Fhogharaidh 1873)</ref>
 
Tha [http://www.ucc.ie/celt/online/G600030/ Irish Astronomical Tract] sa Ghàidhlig ann bhon 14mh linn.
 
== Planaidean ==
[[Faidhle:Reul-bhaid.jpg|thumb|right|250px|Liosta ainmean nan reultan]]
* Earth - [[Talamh]], [[Cruinne]], [[An Saoghal]]
* Jupiter - [[Iupatair]], Iupiter, [[Bliogh]], [[Bliogh|Bliugh]]
* Mars - [[Corg]], [[Corg|Mars]], Mart, Am Planaid Dearg
* Mercury - [[Mearcair]]
* Neptune - [[Neiptiun]], [[Mannanan]]
* Pluto - Pluto, [[Pliuto]]
* Saturn - Saturn, [[Satarn]]
* Uranus - [[Uranus]]
* Venus - [[A' Mhadainneag]], [[Ribhinn]], Bhenus, Bheineas
 
== Reuladairean ainmeil ==
Line 56 ⟶ 44:
* [[Jocelyn Bell Burnell]]
 
== ReultanFaic Eilecuideachd ==
* [[Planaid]]
 
Aldebaran - [[Aibhseag]]
 
Antares - [[Sgleodhag]]
 
Arcturus & Spica - [[Siarag]] ⁊ [[Searag]]
 
Bellatrix & Kappa Orionis - [[Fadag Ard]] ⁊ [[Fadag Iosal]]
 
Betelgeuse - [[Spor Dearg]]
 
Castor & Pollux - [[Gaolag]] ⁊ [[Gradhag]]
 
Deneb & Altair - [[Leisgeag Àrd]] ⁊ [[Leisgeag Iosal]]
 
Hercules - Ceilteach ([[Iorcall]])
 
Polaris - [[a' Bharr-reult]], [[an Reul-iuil]], [[a' Chailin]]
 
Rigel - [[Spor Liath]]
 
Sirius - [[Reul an Iuchair]]
 
Spica - [[Falachag]]
 
== Clàr-fiosrachaidh ==
<references/>