'S e Tùsanaich MocanáMonacá a bha agus a tha a' fuireach anns an sgìre seo mus do ràinig na [[An Spàinn|Spàinntich]] ann an [[1533]], le Perdo de Heredia os an cionn. Chan eil fios againne an latha an-diugh nan robh cànan Arawak no Carib a bha ga bruidhinn. Bha am [[manach]] Spàinnteach an [[Naomh]] Luis Beltrán a' fuireach an seo gu ruige [[1565]].<ref>Corbín Ferer, Juan-Luis (1995). «Capítulo II: La Fonteta de Sant Lluís». Ruzafa: La bien plantada (3ª edición). Valencia: Federico Domenech. p. 69-71. ISBN 84-85402-88-X.</ref> Stèidheachadh tèarmann thùsanach an seo ann an [[1661]] a mhair gu ruige [[1886]] nuair a ghairmeadh nach robh Tùsanach no Tùsanach fhathast beò ann: reiceadh an sgìre air fad dhan raon phrìobhaideach air sàilleabh gu robh [[Peatrail]] ann. Chaidh tèarmann thùsanach a chur air dòigh a-rithist, eadar [[1905]] agus [[1948]].<ref>[http://comunidadmonaka.blogspot.co.uk/ Comunidad Monaká]</ref> B' e [[cogadh sìobhalta]] eile a chur às dha.
