An diofar eadar na mùthaidhean a rinneadh air "Ar-a-mach na Frainge"

B' e '''Ar-a-mach na Frainge''' ([[1789]] - [[1799]])<ref>Calatrava Escobar, Juan: Estudios sobre la Revolución Francesa y el final del Antiguo Régimen. Tres Cantos: Akal, [[1980]]. ISBN 978-84-7339-504-5</ref> an tachartas poileataigeach na bu mhò agus na bu bhuadhmhoire a thachairt san [[Roinn Eòrpa]] san [[18mh Linn]] agus san [[19mh Linn]]. Mar thorradh an ar-a-maich, thug a' Bùirdeasachd thairis air a' chumhachd [[Eaconomaidh|eaconomach]] agus san [[Riaghaltas]] san [[An Fhraing|Fhraing]], an àite na [[Pears-eaglais|Clèire]] agus na h-[[Iar-fhaitheachd]]. Thathar dhen bheachd gur e modal airson atharraidhean poileataigeach air feadh an t-saoghail a th' ann fad còrr is dà cheud [[Bliadhna|bhliadhna]]. Thug na sgrìobh grunn sgrìobhadair, mar [[Thomas Paine]] agus [[Voltaire]] buaidh mhòr air na daoine ron an ar-a-mach cuideachd.<ref>[http://revolution-francaise.net/ Révolution Française]</ref>

Aig deireadh an 18mh Linn bha Rìoghachd na Frainge, mar a’ mhòr-chuid dhe na [[Dùthaich|dùthchannan]] air feadh na Roinne Eòrpa, fo bhuaidh [[Deachdaire|Dheichdearachd]] air an robh An t-Seann Rèisim ([[Fraingis]]: ''L’Ancien Régime''). Air sàilleabh sin, b’e [[co-chomann Sòisealta]] uabhasach roinnte a bh’ann, far an robh cumhachd gun chrìoch aig an [[Rìgh]], a bha dhen bheachd gur e toil an Tighearna a chuir e na àite agus ga chumadh na àite. B' e pribhileid agus cuid-seilbhe a bha aig cnap na cùise agus cha robh còirichean aig duine sam bith ach a' Chlèir agus [[Uachdaran|na h-uachdarain]]. Chan fhaodadh dhan Rìgh droch shuidheachadh na dùthcha a cheartachadh an dèidh [[Cogadh nan Seachd Bhliadhna]] neo fiù's piseach a thoirt air an eaconomaidh a bha ann an droch staing.<ref>[http://www.historytoday.com/guy-rowlands/france-1709-le-crunch History Today]</ref>

Thoisich an t-Ar-a-mach ann an 1789 nuair a sheas cruinneachadh nàiseanta an aghaidh an Rìgh. Stèidheachadh [[Pàrlamaid]] agus ghairmeadh còirichean siòbhalta agus bhotaidh ach thoisich ar-a-mach sna sràidean agus thug na daoine bochd ionnsaigh aur seann [[Prìosan|phrìosan]] air an robh ''La Bastille''.<ref>Almaș, Dumitru, Căderea Bastiliei, București, [[1959]].</ref>

Mhair sin gu ruige [[1792]] nuait a dh'fhàs cùisean na bu mhiosa. Bha an t-eaconomaidh air fàs na bu laige agus na bh chugallaiche. Ghairmeadh [[poblachd]] a chaidh an [[teaghlach]] rìoghail a chuir an greim. Bha na daoine bochd air cuidhteas faighinn daoine beairteach agus [[sagart|sagartan]]. Fiù's chuireadh an Rìgh gu bàs tro [[Dicheannachadh|Dhìcheannachadh]]. Ann an [[1795]] thug an ''Directoire'',<ref>Lyons, Martin, France under the Directory, Cambridge, University Press, [[1975]].</ref> comataidh riaghalaidh na dùthcha, thairis air an riaghaltas ach bha an t-suidheachadh fhathast gu math cugallach agus mu dheireadh thall chuireadh [[Napoleon Bonaparte]] crìoch air an ar-a-mach ann an [[1799]] nuair a thug e thairis air an Riaghaltas.