An diofar eadar na mùthaidhean a rinneadh air "Alba"

'S e dùthaich suidhichte ann an taobh tuath [[Bhreatainn]] a th' ann an [[Alba]]. Bha i na rìoghachd neo-eisimileacheisimeileach gus an 18mh linn nuair a dh' aonaich Alba agus [[Sasainn]] airson [[Rìoghachd Bhreatainn Mòr]] a stèidheachadh anns a' bhliadhna [[1707]]. Anns a' bhliadhna [[1801]] dh'aonaich Rìoghachd Bhreatainn Mòr le [[Rìoghachd na h-EirinnÈireann]] airson [[an Rìoghachd Aonaichte]] a chruthachadh. Ann an [[1999]], chaidh [[Pàrlamaid na h-Alba]] a' chur air bhonn, far am bithear a' dèiligeadh ri gnothaichean poilitigeach a tha a' buntainn do dh' Alba a-mhàin.

Seo listaliosta dhe na bailtean as motha naann an h-Alba:<ref>[http://population.mongabay.com/population/united-kingdom Mongabay]</ref>

* [[PaisligPàislig]]

Tha Alba suidhichte ann an ceann a tuath eilean Bhreatainn, agus 's e a' chrìoch le [[Sasainn]] taobh a deas na dùthcha. A bharrachd air tìr-mòr, tha na ceudan de dh' eileanan – leithid [[Sealtainn]], [[Arcaibh]] (Na h-Eileanan- a- Tuath) agus [[Na h-Eileanan an Iar]] air an gabhail a-steach san rìoghachd. Tha tìr-mòr na h-Alba air a roinn ann an trì pàirtean chudthromach: [[Gàidhealtachd na h-Alba|a' Ghàidhealtachd]], [[Galldachd|a’Ghalldachda' Ghalldachd]] agus [[na Monaidhean a Deas]]. Tha a’chuida’ mhòrchuid as motha den t-sluagh a’fuireach 's a' fuireach sa Ghalldachd MeadhanaichMheadhanaich - no Meadhan na h-Alba, far am faighear na bailtean as motha ; [[Glaschu]] agus am prìomh-bhaile [[Dùn Èideann]] .

Nuair a thachair mòirneasachd ann an [[Lodaidh an Ear]] (Lodainn an Ear), o chionn 350 muillean bhliadhna, bha ama' pairtphàirt de [[RusgRùsg na TalmhuinnTalmhainn]] air am bheil Bhreatainn suidhichte faisg air [[Crios na Cruinne]] agus bha e na roinn de proto-Tir-Mòr a tha aithnichte dhuinn leis an ainm [[Pangaea]]. Tro linntean fada chaidh co-gluasadghluasad eadar roinnean den rusgrùsg, aithnichte dhuinn mar [[clàran thìr-mòr]], agus thachair sgleog leis tirtìr-mòr [[Gondwana]].

Cha dh’thàinigtàinig na pairteanpàirtean mu thuath agus mu dheas na Breatainn teannta, no còmhla, gu 75 muileanmuillean bliadhnan roimh toiseach na Bholcanas ann an [[Lodaidh an Ear]]. Bha Alba agus pairtpàirt de cheann a tuath na SassainSasainn nam pàirt de thìr-mòr Laurentian roimhro -làimh, far an robh [[AmearagaAimearaga mu Thuath]] agus a’ Ghraonlainn. Aig a h-aon àm, bha an dara leth de 'n Bhreatainn torr nas fhada (mu 40° de domhainn leud) do 'n dheas, faisg air [[Afraga]] agus AmearagaAimearaga mu Dheas ann an tìr-mòr de [[Gondwana]].

'''Ri linn nan RòmhanachRòmanach'''

Anns a' bhliadhna 80 A. D. bha uachdaran [[Na Ròmanaich|Ròmanach]] a' riaghladh ceann a deas [[Breatainn|Bhreatainn]] dom b' ainm [[Agricola]], a smaoinich air an eilean gu h-iomlan a thoirt fo chìs do na Ròmanaich. Leis an rùn sin chuir e air a' bhliadhna ud aghaidh gu tuath air ceann an airm. Bha sin 135 bliadhna an dèidh dhaibh sealbh a ghabhail air ceann a deas an eilein. Ghabh e air adhart le cruaidh iomairt, gus an ceann thrì bliadhna,(trì campachaidhean mar a theireadh iadsan), an do cheannsaich e an tìr gu iomall a deas ann an àite den dùthaich ris an abrar a-nis [[Gàidhealtachd na h-Alba|a' Ghàidhealtachd]]. 'S e sin an t-àite as cuinge den eilean gu h-iomlan. Chan eil ach 35 mìle eadar ceann na [[Friù]] agus taobh [[Abhainn Chluaidh]]. Thog Agricola sreath dhaingnichean bho mhuir gu muir an siud anns am bheil mu 36 mìle air fad mar chrìoch eadar roinn na Ròimhe agus [[Tìr nan Cailleannach]] no ''Caledonia'' mar a bh' aca oirre. Ghoirteadh [[Gàradh Antoninus]] ris, oir b'e siud ainm an [[Ìmpire]] a bh' ann nuair a thogadh e. Bha e fichead troigh air àirde, 's ceithir troighe-troighean fichead air tiughad, 's [[dìg]] leathann, dhomhainn, air a cladhach ri a aghaidh. Bha [[rathad]] leathann airson nan saighdearan a' ruith air a thaobh deas bho cheann gu ceann; 's bha daingnichean air an togail o cheann gu ceann dheth, an uidhe dhà mhìle bho chèile. Cha robh siud a' cumail muinntir nam beann bho bhith an-dràsta 's a-rithist a' toirt ionnsaigh air a' bhalla, 's orra-san a bha ga dhìon.

== FòghlamFoghlam ann an Alba ==