Mùthadh on 18:01, 8 dhen Ghiblean 2014 deasaich MacRusgail (deasbaireachd \| mùthaidhean) 14,925 edits No edit summary ← Mùthadh nas sine		Mùthadh on 13:19, 10 dhen Ghiblean 2014 deasaich neo-dhèan Akerbeltz (deasbaireachd \| mùthaidhean) Biurocratan, Rianadairean 8,492 edits No edit summary Deasachadh nas ùire →
Loidhne 3: Tha '''an t-Eilean Sgitheanach''' (far-ainm: '''Eilean a' Cheò''') na laighe an iar air tir-mòr siorrachdan Inbhir Nis agus Rois agus dealaichte bhuapa le caolas cumhang ris an canar [[An Linne Shlèiteach]]. ’S e seo an t-eilean as motha air taobh siar na h-Albann, ach a-mhàin [[Leòdhas]] agus [[na Hearadh]] ann an Innse Gall. ~~Gairear~~Canar cuideachd “Eilean a' Cheò” mar far-ainm air. Chan eil an t-Eilean Sgitheanach idir ’na phàirt de “Innse Gall”, oir chan eil an t-ainm sin a’ toirt a-steach ach na h-eileanan a-muigh. ’S e eilean mòr a th' ann - 1,656.25 cilemeatair ceàrnach. Anns a’ bhliadhna 2001 bha 9,232 duine a' fuireach ann. Loidhne 9: == Cruth is clàr an eilein == Tha an t-Eilean dìreach a tuath air a' cheum latitude 57, agus tha an 6mh ceum longitude a' ruith ach beag, tro a mheadhan nì a tha a' leigeil ris dhuinn gu bheil àird a' mheadhan latha 24 mionaidean an dèidh meadhan-làlatha [[Greenwich\|Ghreenwich]]. Tha e mu 50 mìle a dh' fhaid, ach chan eil bad dheth nas fhaide na ceithir mìle bhon [[muir\|mhuir]]. Tha e aig a [[leathad]] 24 mìle de [[talamh\|thalamh]] tioram a leud. Ann an cumadh, tha an t-Eilean Sgitheanach mar [[giomach\|ghiomach]] mòr le a spògan ~~gòbhlach~~gobhlach sìnte mach tro chuan na [[Cuan na Maoile\|Maoile]]. Is e an gnè creige a tha fon uachdair a dh' fhàg an cumadh sin air. Tha cruth an eilein le a [[loch mara\|lochan]] eangach mara, agus a chlàr, le a [[beinn\|bheanntan]] 's a [[druim\|dhromannan]] nam fianais gus an latha an-diugh air tachartasan linntean milleanan bliadhna air ais. == Cruinn-eòlas == Bha an t-Eilean ceangailte ri ~~tir~~tìr-mòr nuair a bha [[àrd-thìr Chailleann]] ag èirigh bho dhoimhne chuain gu bhith na h-[[aonach\|aonaichean]] àrda. 'S iad beanntan a' [[An Cuiltheann\|Chuilthinn]] Dhuibh na tha air fhàgail dhuinn de na chruaidhich anns na [[glomhas]]an mòra a bh' ann roimhe. 'S iad beanntan a' [[An Cuiltheann\|Chuilthinn]] Dheirg na tha air fhàgail den taomadh creig leaghte mar [[granaid\|ghranaid]]. Bha an taomadh sin cho cumhachdach gun do thog e [[Blàbheinn]] às a bun. Bha sgaoiltichean eile ann de chreig leaghte mar làbha ris an canar "Basalt". Tha dà thrian a tuath den eilean còmhdaichte le 'basalt'. 'S e sin as adhbhar gu bheil grunnd an eilein cho torach oir leigidh i an t-uisge troimhpe agus brisidh i na mìn-thalamh a tha fìor mhath airson [[feurach]] is [[talamh-àitich]]. Loidhne 41: * '''bara na gaoithe''' a bhith bhon iar-dheas. On a tha an t-eilean na laighe air taobh siar na h-Alba is air a chuairteachadh leis a' Chuan a Siar, tha a' ghaoth an iar-dheas a' tighinn thuige thar a' chuain sin le luchd de dheataich bhlàth, mhìn a thog i bho uachdar na mara, cuid dheth an crios ain-teth na cruinne. Tha buige is blàths a' tighinn an lorg na gaoithe, air chor is gur h-ann ainneamh a leanas sneachd no reothadh, nuair a thig iad, ach ùine bheag. * Tha a-rithist [[Sruth a' Chamais]] a' tighinn gu a chladaichean leis an teas a shùigh e bhon ghrèin aig Camas ~~Mheagsaco~~Mheagsago. Tha sin a' leasachadh blàths na h-aimsir, oir cumaidh uisge, agus bheir e seachad mòran teas a bharrachd 's a nì talamh tioram. Tha cuid den teas sin ga thogail air a slighe leis a' ghaoith an iar-dheas. * Seach gu bheil an t-eilean cho beanntach tha aig a' ghaoith ri èirigh anns an dol seachad. Anns an èirigh tha i a' dol an tainead, no a' sgaoileadh, 's a' fàs fuar. Tha sin a' cur na mìn-dheataich na boinneagan mòra a tha a' tuiteam nam frasan. Anns an tionndadh den deataich gu uisge tha i a' cur dhith an teas a rinn a togail aig deas fo bhuaidh na grèine. Seo aon dòigh air faighinn aig tuath an teas a thug a' ghrian seachad aig deas: an [[teas ceilte]], no ''latent heat''. Loidhne 75: Tha taigh-staile mòr [[Talisker\|Talasgair]] ann. Cuideachd tha ''Mac-na-Mara'','' Tè bheag nan Eilean'' agus ''Poit Dhubh'', [[uisge-beatha]] pòsta, air an reic ann an [[Eilean Iarmain]] ann an [[Slèite]]. === ~~Ròinn~~Roinn turasachd === As t-samhradh thig mòran luchd-turais don eilean seo. Tha an t-Eilean Sgitheanach cliùiteach airson na seallaidhean brèagha, m.e.: Loidhne 82: Tha iomadach seann chaisteil rim faicinn, m.e: * [[Caisteal Dhùn Bheagain]], a chaidh a thogail anns an 13mh linn. * Caisteal Armadail às an 10mh linn; an diugh tha ~~taisbeannadh~~taisbeanadh agus ionad Clan Donald ann. Tha taigh-tasgaidh mu dhualchas nan eilean agus croitearachd ann an ceann a tuath an eilein, aig [[Cille Mhoire]]. Loidhne 95: == Dòighean shiubhail == [[Faidhle:Skye Road Bridge.JPG\|thumb\|250px\|Drochaid an Eilein Sgitheanaich]] Tha ceangal gu tìr mhòr [[Breatainn\|Bhreatainn]] le [[drochaid]] ris an canar sa Bheurla: "Skye Bridge". Chaidh an drochaid eadar [[Caol Loch Aillse]] agus [[Caol Acain]] a thogail anns a' bhliadhna [[1995]]. Ach bha muinntir an eilein a' gearan mun phrìs (7.50 notaichean) a b' fheudar dhaibh a ~~paigheadh~~pàigheadh. Mar sin dheth cheannaich Riaghaltas na h-[[Alba]] an drochaid ann an [[2004]]. An dràsta cleachdar an drochaid saor 's asgaidh. Tha bàtaichean aiseig a' ruith eadar [[Armadail]] agus [[Mallaig]], as t-samhradh cuideachd eadar Caol Acain agus [[Gleann Eilge]]. Loidhne 104: == Rudan inntinneach == * Rugadh [[Niall MacLeòid]], am Bàrd Sgitheanach, ann an Gleann Dail ann an 1843. * Tha [[Donaidh Rothach]], ~~seinnadair~~seinneadair [[Gàidhlig]] a' fuireach ann am Port Rìgh. B'~~abhaist~~ àbhaist dha cluich anns a' chòmhlan ~~róc~~roc [[Runrig]]. * [[Somhairle MacGill-Eain]], [[bàrd]] cliùiteach, bha e a' fuireach anns an eilean airson mòran bhliadhnaichean. * [[Seachd]], film Gàidhlig a chaidh a dhèanamh anns an eilean fhèin; foillsichte anns a' bhliadhna [[2007]]. Loidhne 126: == Bailtean san Eilean Sgitheanach == * [[An t-Aodann Bàn]] * [[Àrd a' ~~Bhasair~~Bhàsair]] * [[An t-Àth Leathann]] * [[Boraraig]] Loidhne 135: * [[Dùn Tuilm]] * [[Ealaghol]] * [[Fearainn ~~Domhnaill~~Dòmhnaill]] * [[An Garadh Fada]] * [[Port Rìgh]] Loidhne 150: * [[Pabaigh]] * [[Sòdhaigh]] * [[Bhuia (na h-Eileanan a-staigh)\|Bhuia]] neo ~~Fùidheigh~~Fuidheigh * [[Ìosaigh]] * [[na h-Eileanan Ascrib]]

An diofar eadar na mùthaidhean a rinneadh air "An t-Eilean Sgitheanach"