An diofar eadar na mùthaidhean a rinneadh air "Prionnsa Teàrlach Stiùbhart"

| style="background:#efefef;" align="center" colspan=2 |''' Ainm bàistidhbaistidh (Beurla): '''

Air an latha mu dheireadh dhen bhliadhna 1720, rugadh leanaibh mic do [[Rìghrean na h-Alba#Na Stiùbhartaich|theaghlach rìoghail nan Stiùbhartach]] anns [[an Ròimh]]. B' e esan Teàrlach EideardÈideard Stiùbhart, mac [[Rìgh Seumas VIII na h-Alba agus III Shasainn|Rìgh Sheumais VIII is III]] agus oighre dligheach [[Crùn Bhreatainn]]. Rinn mòran dhaoine gairdeachasgàirdeachas mu naidheachd a bhreith oir bha seo a' toirt dòchas ùr do [[na Seumasaich]] gum faigheadh Tigh Rìoghail nan Stiùbhartach an crùn, a chaill iad an [[1688]] agus a bha a-nise le [[Tigh Rìoghail HanobhairHanòbhair]], air ais dhaibh fhèin.

Tha ceangal mòr eadar ainm Theàrlaich agus [[Gàidheal|Gàidheil Alba]]. Bha e earbsach asta agus cha b' ann gun adhbhar, oir bhiodh muinntir na [[Gàidhealtachd na h-Alba|Gàidhealtachd]], àite iomallach beanntanachbeanntach a bha doirbh dhan riaghaltas smachd a chumail air, a-riamh a' toirt taic dha [[na Seumasaich]] fo bhuaidh an cinn-cinnidhchinnidh. 'S ann aig aois còig bliadhna fhichead a dh'fheuch Teàrlach ri Crùn a shinnsirean fhaighinn air ais. Dh'fhàg e [[an Fhraing]] mu mheadhan an t-samhraidh, [[1745]], agus cha b' fhada gus an robh e air tìr ann an [[Alba]], an [[Eilean EirisgeighÈirisgeigh]]. Cha robh dùil aig na fineachan [[na Seumasaich|Seumasach]] ri leithid aig an àm ud, agus bha a' chuid a bu mhotha dhe na [[cinn-cinnidhchinnidh]] dhen bharail nach robh cùisean fàbharrachfàbharach dhaibh. Ach mean air mhean chruinnich na Gaidheil còmhla ris, agus iad deiseal sabaid airson còir a theaghlaich.

Air an naoidheamh latha deug dhen Lùnastal, chaidh bratach rìoghail nan [[Rìghrean na h-Alba#Na Stùbhartaich|Stiùbhartach]] a thogail ri crann ann an [[Gleann Fhionghain]]. Ghluais [[na Seumasaich]] chun an ear gun dàil agus ràinig iad [[Coire Ghearraig]] ach cha robh sgeul air na [[Tigh Rìoghail HanobhairHanòbhair|Hanobharianaich]]. Ràinig iad [[Peairt]] agus an sin chaidh am Prionnsa a ghairm na Rìgh an àite athair, [[Rìgh Seumas VIII na h-Alba agus III Shasainn|Rìgh Seumas VIII]]. [[File:Glenfinnan bay.jpg|thumb|Cuimhneachan a thogadh do na fineachan Seumasach]]

Ràinig iad [[Dùn Èideann]] agus bha am baile sin aca gun strì sam bith, agus bha mòran sa bhaile deònach fàilte a chur air Teàrlach. Mu dheireadh, choinnich [[na Seumasaich]] ri na [[Tigh Rìoghail HanobhairHanòbhair|Hanobharianaich]]. Air 21mh Sultain aig [[Blàr Sliabh a' Chlamhain]], goirid às dèidh briseadh-latha madainn foghair, chaidh an t-arm dearg, leis [[An Seanalair Iain Cope|an t-seanalair Iain Cope]] aig an ceann, a ruagadh.

Bha Alba a-nis fo bhratach a' Phrionnsa agus cho luath agus a bha a h-uile càil an òrdugh, thionndaidh e aghaidh air Sasainn. Chaidh iad a-null air a' chrìoch agus ràinig iad [[Carlisle]]. An dèidh sin chùm iad orra gu [[Dàrbaidh]], agus cha do dh'èirich na Sasannaich nan aghaidh mar a bha dùil. Cha bu mhotha a thàinig an cuideachadh a chaidh a ghealltainn dhaibh às an Fhraing. Bha arm Theàrlaich a-nis mu astar 130 mìle bho [[Lunnainn]] agus chuir seo eagal air [[an darnadàrna Rìgh Deòrsa|Rìgh Deòrsa]] agus muinntir a' bhaile sin. [[File:Bonnieprince1.jpg|thumb|Ìomhaigh dhen a' Phrionnsa Teàrlach a chaidh a chur an àrd an Dàrbaidh]]

Chaidh an t-arm [[na Seumasaich|Seumasach]] thairis air an Abhainn Esk agus a-staigh a dh'Alba a-rithist air 20mh Dùbhlachd. Air 17mh Faoilteach [[1746]], chaidh [[Blàr na h-Eaglaise Brice]] a chur agus thug arm a' Phrionnsa buaidh eile air feachdan an riaghaltais, an turas seo fo chommandchomannd an t-[[An Seanalair Hawley|Seanalair Hawley]].

Ach bha mòr-fheachd an riaghaltais, fo chommandchomannd [[Uilleam Augustus, Diùc Cumberland|Diùc Chumberland]], fhathast a' sìor-leantainn nan [[na Seumasaich|Seumasach]] gu tuath gus mu dheireadh choinnich an dà arm aig [[Blàr Chùil Lodair]], an t-siathamh latha deug dhen a' Ghiblean [[1746]]. B' ann sa bhlàr fhuilteach sin a thugadh adhbhar nan [[Rìghrean na h-Alba#Na Stiùbhartaich|Stiùbhartach]] gu crìch.

Bha dùil aige tilleadh agus bha dòchas aig mòran de na [[Gàidheal|Gàidheil]] gun tilleadh e ach chaidh na bliadhnaichean seachad agus cha do thill. Mu dheireadh chan fhaodadh Teàrlach fuireach anns [[an Fhraing]] fiù 's. Chaill e a h-uile dòchas a bh' aige, dh'fhàs e greannchgreannach is dubhach; dh'atharraich a nàdar; cha robh mòran chàirdean aige air fhàgail; dh'fhàs e aost' agus nuair a bhàsaich e thàinig crìoch air an [[Rìghrean na h-Alba#Na Stiùbhartaich|teaghlach rìoghail]] dom buineadh e. Chaill e a mhisneachd agus is beag an t-iongnadh.

Chaochail e anns [[an Ròimh]], am baile san d' rugadh e, air an latha mu dheireadh dhen gheamhradh, [[1788]], gun oighre fhàgail às a dhèidh a thogadh cùis a shinnsirean. Ach dh'fhàg e ainm agus cliù nach tèid a dhìochuimhneachadh le na [[Gàidheal|Gàidheil]] airson iomadh linn.

* Air an tharraing bho: [http://www.cne-siar.gov.uk/gaelic/grd/eachdraidh/sgeulachdan/tearlach.htm LarachLàrach-Lìnlìn CNES]

MacChoinnichMacCoinnich, Iain, ''Eachdraidh a' Phrionnsa, no Bliadhna Theàrlaich'', Thornton agus Collie (Dùn Èideann, 1845 - agus iomadach tionndadh às a dhèidh)