[[File:Caithness.jpg|thumb|230px|right|Sealladh air [[Halkirk]] bho Bheinn Freiceadain.]]
Is e an sgìre as fhàda dhan tuath air tìr mhòr de [[Gàidhealtachd na h-Alba]] a tha annsann a'an [[Gallaibh|Ghallaibh]] ([[Beurla]]: ''Caithness''). Tha i suidhichte air ceann an ear de oir-thuath na h-[[Alba]], le Linne a' Phentland dhan thuathtuath. Chan eil crìoch aige le sgìre eile ach [[Cataibh|A' Chataibh]] a' mhàin.
== Dualchas & Eachdraidh ==
Loidhne 16:
== Taigh Iain Ghròit ==
[[File:Haventje John oGroats.jpg|thumb|right|200px|Taigh Iain Gròit]]
Tha a' GhallaibhGallaibh ainmeil airson "Taigh Iain Gròit", far an robh [[Na Tìrean Ìsle|Duitseach]] don b' ainm Iain a ruith aiseag dhandha Arcaibh uaireigin anns an linn [[Liog Hainseatachd|Hainseatachd]]. Bha fàradh an aiseig seo a' cosgadh [[gròt]]. A rèir na h-ughdarrasan Turasachd tha Taigh Iain Ghròit aig a' phuing as fhadafhaide dhan thuathtuath air Tìr Mhòir na h-Alba. Gu mimì-fhortunachfhortanach chan eil seo fiorfìor: Tha [[Ceap Wrath]] annsann a'an [[Cataibh|Chataibh]] aig ceann siar den chòst an thuathtuath nas fhaisge air [[Mùl a' Thuath|a' Mhùl]].
== Rianachd na Sgìre ==
Bha a' GhallaibhGallaibh na siorrachd fa-leth siossìos gu 1974, nuair a chaidh eagar ùr air riaghaladh ionadail na h-Albainn, bho 1974 gu 1996 bha dadà inbhe de riaghaltas ionadail air feadh Alba. Rè an uineùine sin bha a' GhallaibhGallaibh na sgìre (le comhairle sgireilsgìreil) de Roinn na GaidhealtachdGàidhealtachd. Chaidh ath-reiteachadh air riaghaltas ionadail na dùthcha a-rithist ann an 1996, chaidh a' GhallaibhGallaibh air a pasgadh a-steachdsteach risri roinn ùr don ainm "'''A'Ghaidhealtachd Ghàidhealtachd'''". Mhair siostam rianachd stèidhichte air na sgireansgìrean de 1974 airson deichead eile gu Giblean 2007, nuair a chaidh ath-eagarachadh air a' Chomhairle, a tha an-diugh air an roinneadh airson aobharanadhbharan rianachd eadar trì sgìrean. Tha a'Gallaibh Ghallaibhna pàirt den sgìre a thuath.
== Bailtean ==
Is e [[Inbhir Uige|Inbhir Ùige]] a tha suidhichte air an taobh searach, [[prìomh-bhaile]] na sgìre. Tha an taigh staile "PultneyOld TownPulteney" agus càlacala meadhanach mòr aig a' bhaile.
Tha [[Inbhir Theòrsa]], na dara bhaile a' Ghallaibh air a' chòst a tuath. Is ann aig [[Scrabster|Sgrabstal]], baile [[Iasgach|iasgaich]] 2 mhìle dhan iar a Inbhir Theòrsa a tha an [[aiseag]] airson an Arcaibh. Tha flacais niuclasachdniùclasach aig [[Dùn Raith]].
