An diofar eadar na mùthaidhean a rinneadh air "Dòmhnall Iain MacDhòmhnaill"

Rugadh '''Dòmhnall Iain MacDhòmhnaill''' ann am [[Peighinn nan Aoireann]] ‘sa bhliadhna [[1919]], an tritheamh leanabh ann teaghlach de cheithrearcheathrar. B’e [[seanchaidh]] ainmeil a bha na athair, Donnchadh mac Dhòmhnaill ‘ac Dhonnchaidh aig an robh sinnsearachd a miosgmeasg bàird [[Chlann Dhòmhnaill]], na MicRuairidh, air [[an t-Eilean Sgitheanach]]. Air taobh a mhàthair bha [[Dòmhnall Ruadh Phàislig]] aige mar uncle agus b’e Aonghas MacGill-Eathain, Am Pìobaire Bàn, a’a sheanshinn-seanair. Bho uncle, Niall, fhuair è eòlas air beul-aithris agus bàrdachd na fillidh cliùmhor. Bha buaidh sònraichte aig pìosan Iain MacCodruim agus dh’ionnsaich e na riaghaltanriaghailtean tradiseantatradaiseanta airson rannan Gàidhlig a bhuineadh ris na 17mh agus 18mh linntean.

Aig aois 18 ghabh àite anns [[a’ Mhailisidh]]. Dà bliadhna an deidh sin, thòisich an [[Dara Cogadh Mòr]]. “Mu dheireadh thall!” thuirt e ris a phiuthair Anna nuair a chuala è an naidheachd. Cha robh fad sam bith mus robh cothrom aig Dòmhnall Iain faicinn dhà fhèin cho borb ‘sa bha cogadh. ‘S an t-Òg mhìosÒgmhios [[1940]], agus iad faisg gu leòr air na tràighean an [[Dunkirk]] a mhuir amharc, chaidh an [[Dibhisean Gàidhealach]] de’n t-àrmarm fhàgail ‘san [[An Fhraing|Fhraing]], agus na naoi Airmean aig [[Erwin Rommel|Rommel]] mun cuairt oir. Cha robh fhaca ach gunnaichean laimhlàimh agus iad a sabaid an aghaidh tancaichean Gearmailteach. Mu dheireadh fhuair iad an òrdugh an gunnaichean a chuir sìos gus nach biodh an coir bàs ann.

Anns an leabhar aige, [[Fo Sgàil a’ Swastika]], thug Dòmhnall Iain seachad cunntas dha na bliadhnachan a chaith e fhèin ‘sa chompanach fo smachd na [[Gearmailteach]] agus iad beò ann an campaichean mar prìosanaich agus iad ag obair ann am meinnichean-salainn agus cuaraidhean. Ach, bha gu leòr càirdeas ri lorg a miosgmeasg na prìosanaich cuideachd agus thuirt è mun tìde sin “Dh’ionnsaich mi barrachd anns na còig bliadhna sin na b’ urrainn dhomh ann an ceithir fichead bliadhna de bheatha àbhaisteach.”

Cha robh gràin sam bith aige air na Gearmailtich. Bha è dhan bheachd gun robh gu leòr ann a bha co-ionnan eadar na [[Gaidheil]] agus na [[Gearmailtich]], ged a bha feadhainn de na ceannairdeanceannardan aca fo righailriaghail an t-sàtan, na bheachdsa.

Annsa na forties aige bha buaidh nas motha fhathast aig creideamh air a bheatha agus e a gabhail iongnadh air na draghan a bha mu’n cuairt anns an t-saoghal air fad. Mun àm a bha e leth-chiadcheud bha è smuaintinn air gluasaid tìm agus a bruadar mu’n saoghal ri teachd. Gu tric bhiodh rannan bho’n bàrdachd aige air an cleachdadh le fear a seasamh ‘sa chùbaid ann an eaglais agus bha buaidh mòr aig a Chrìosdaidheachd air tòir dha obair. A bharrachd air na bliadhnachan a chaill e na phrìosanach aig na Gearmailteach, chuir e seachad fad a bheatha air Uist a Deas. Bha air leth eòlach air bàrdachd agus beul-aithris tradiseantatradaiseanta nan Gaidheal agus choisinn è cliù mar aon de na prìomh [[bàrd|bàird]] [[Gàidhlig]] a bh’ againn a riamh.

Bha Dòmhnall Iain mothachail gun robh cho briathrach ‘sa bha am bàrdachd aige ga fhàgail doirbh a thuigse, aig amannan, do’n t-sluagh mhòr. Agus tha e coltach gun rinn e oidhirp stoidhle nas simplidh agus tradiseantatradaiseanta a chleachdadh nuair a bha e a sgrìobhadh na laoidhean aige agus ‘s iad na pìosan leis is ainmeil, aithnichte ‘san latha an diugh.

[[CategoryRoinn-seòrsa:Sgrìobhadairean Albannach]]