An diofar eadar na mùthaidhean a rinneadh air "Co-sheòrsachd"

Content deleted Content added
No edit summary
b Deasachaidhean a chaidh a thilleadh le 66.123.202.133 (talk) dhan mhùthadh mu dheireadh le 66.123.203.225
Loidhne 1:
Faodaidh [[Co-Sheòrsachd]] a chur ri:
(Chan eil teacsa anns an duilleig seo a-nis)
 
* Suidheachadh gnèitheach, comharraichte tro tàladh mothail, [[gaol]] treubhach, agus [[feòlmhorachd]] air luchd na gnè ceudna no fèineachd gnèitheach.
* Càirdeis fheòlmhora le neach eile na gnè ceudna, gun amhail de suidheachadh gnèitheach no fèineachd ghnèitheach.
* Suidheachadh gnèitheach no fèineachd ghnèitheach, a faodaidh no nach fhaod modh co-sheòrsach fìor chiallachadh no tàladh.
 
'S àbhaist do co-sheòrsachd leis an [[iol-sheòrsachd]] agus [[dà-mhiannachd]] choimeas. Seallaibh [[suidheachadh gnèitheach]]
Codaich luchd-[[corpeòlas]] co-sheòrsachd a-steach do seòrsa, gam chomharrachadh às a chèile, seach bhiodh cuid dhiubh sochairichte thar luchd eile ann am comann dearbha aig ùine dhearbha.
 
Mar tha ann iomasgladh eugsamhaile eachdraigheile, bith-eòlasach, agus intinn-comannach ri gnè is seòrsa, chan eil ann ainm no dealbh-chunntas a freagairidh uile neach. Faicibh na còmhraidhean air gnè is seòrsa aig gnè agus Co-Sheòrsachd agus thairis-sheòrsachd.
 
[[Image:Hyakinthos.jpg|thumb|300px|right|''[[Zephyrus]] agus [[Hyacinthus]]''<br> [[cumadh-dearg|cumadh-dearg]] copan [[Attica|Attica]] às an [[Tarquinia]], mu 480 BCE. Taigh-Gleidhidh nam Eadhlain Ghlan, Boston.]]
 
 
==Bunachar==
 
Dh’eadar-theangaicheadh an facal Beurla Homosexual (co-sheòrsach), a bhith cothlamadh na ro-leasachain [[Grèigach]] homo- comharrachadh “ceudna” agus an freumh [[Laideannach]] sex- comharrachadh “gnè”. Mar sin: cothlamadh de ''co-'' agus ''seòrsa''.
[[Image:kertbeny.jpg|frame|Karl-Maria Kertbeny]]
 
Tha an chiad nochdach àitheanta an fhacail co-sheòrsach ann am clò-bhualadh air a lorgadh ann am bileag [[Ghearmailtis]] sgrìobhta tron [[Ungaireach]] Karl-Maria Kertbeny, air fhoillseachadh gun ainm ann an 1869.
[deasaich]
 
 
==Cleachdadh is na dlùth an dàimh fhaclan==
 
‘S urrainn dham fhacal air chleachdadh a bhith mar ainmear no buadhair a thoirt dealbh air daoine ‘gus an suidheachadh grèitheach, eachdraidh na drùise, no fèin-aithneachadh. Ge-tà, seach cuiridh faclan mar “fearas-feise” is “banas-feise” cuthrom air an sealladh feòlmhor, mar sin b’urrainn do dragh suas èirigh. Tha roinn nan daoine a’ faireachdainn a bheil an facal ro-sgrùdail is mar sin truailleachadh beagan. Mar sin, nuair toirt iomladh air duine (an àite modh na drùise), tha co-sheòrsach no leasbach ann am bitheanas nas fheàrr. (B’ fheàrr le roinn nam co-sheòrsach gu fìor an facal fearas-feiseach/banas-feiseach thar co-sheòrsach, faicinn an sean cho toirt dealbh air suidheachadh grèitheach agus tè mu dheireadh ri toirt dealbh air buidheann dùthchasail no comannach-poileataiceach le a chan eil iad a’ cur fèineachd air.
 
Faodaidh an facal air uile co-sheòrsach chur iomladh, no ri fir co-sheòrsach a-mhàin, a tha ‘n t-adhbhar a faodaidh fir cho-sheòrsach nas fheàrr a bhith. Tha leasbach a’ cur iolmadh air bean cho-sheòrsach.
 
Ged chleachd roinn sgrìobhadaire mhoich an buadhair “co-sheòrsach” a chur iomladh air brìgh cho-sheòrsach sam bith (mar sgoil nam balach a-màin), an-diugh tha an facal a’ ciallachadh sealladh feòlmhor. Tha an facal co-chonaltrach air chleachdadh an-dràsda a thoirt dealbh air aon-gnè brìghean nach eil feòlmhor gu h-àraidh.
 
Tha faclan lùghdachaile cleachdail; sa’ [[Bhreatainn]], agus sa’ [[Bheurla]], th’ann “fag” no “faggot”, a’ cur iolmadh air fir cho-sheòrsach ann am bitheanas; “poofter”, air chleachdadh sa’ Bhreatainn; neònach, a’ gabhail a-staigh ann am bitheanas neach sam bith nach eil iol-sheòrsach gu glan, ach air ghabhail air ais cho daingeachadh tro mòran cho-sheòrsaich agus sgoilearaich; tha fearas-feiseach is co-sheòrsach faclan cumanta na càinidh am measgair feadh òigearan. ''Faicibh [[Càineadh a dh’Ionnsaigh Co-Sheòrsach]]''
 
Smaoineachadh a ‘s urrainn dhan eugsamhail fhaclan a bhith breisleachail agus air an-tromachadh, nuair tha àraidheachd cudthromach, feumaidh faclan ùra thighinn a-steach do cleachdadh, gu h-àraidh nuair th’ann daoine nach cuir fèineachd cho co-sheòrsach. Tha neo-iol-sheòrsach feuchainn eile aig co-dheasachd a bheil a’ buannachd sgaoileadh.
[deasaich]
 
==Corpeòlas==
 
----
 
 
===Seòrsachan===
 
Tha roinn de rannsachair a-steach dhan togalach comannach a' ghaoil cho-sheòrsaich is feòlmhorachd air a chomhairleachadh a bhitheadh an bun-smuain de co-sheòrsachd nas fheàrr air tuigsinn cho "co-sheòrsachdan." Comharraich iad a bheil dàimean co-sheòrsach air a bhith agus mair a bhith air thogail ann am caochladh de dòighean eusamhaile tro comannan eugsamhaile. Tha na caochlaidhean air dhèanamh tro luchd-corpeòlas [[Stephen O. Murray]] a-steach do trì seòrsa:
 
* Mìnichte tro dealbhan ùra na dàire eadar cèilean de aois is seòrsa coltach. ''Faic [[Dualchais nam beagcuid gnèitheach]]''
* Seòrsa co-chuira, mìnichte tro dàimhean dualchasach eadar fir mum Mhuir Mheadhanach, an Ear Mheadhanach agus Asia Mheadhanach agus Asia Dheas, cho math ri cleachdaidhean atharrachadh-seòrsa air fhaicinn ann am comannan dùthchsach (nor Innseanach). ''Faicibh [[Co-Sheòrsachd agus Ioslam]], [[Dà-Spiorad]] agus [[Hijra]]''
* Air thogail, mìnichte trom foghlainneachd feòlmhor an sàs ann an tron neach-ionnsachaidh [[samurai]] leis na laoich nas eòlaiche, Sìneach deasach òrduighean-pòsaidh airson balaich agus Dòighean Greugach Maireanna ''Faicibh [[Siùdo]], [[Co-Sheòrsachd anns an Sìne]], agus [[Pàisd'-mhiannachd]]''
 
===Tricead===
 
Prìomh-aiste: [[Eòlas-sluaigh de suidheachadh gnèitheach]].
 
Tha tuairmsean na buadhaich nuaidh de co-sheòrsachd ag atharrachadh gu cudthromach. Tha iad co-fhillte tro comharrachaidhean neo-ionanna no eadhon dà-sheaghach de co-sheòrsachd, agus tro atharrachaidhean thairis àm agus a-rèir do suidheachadh. Tha tuairmsean ann an dùthaichean Siarach a' cur an òrdugh bho 1% ri 10%.
 
Gu h-eachdraidheil, ge-tà, ann an àitean far an bha dàimean co-sheòrsach aoncihte 'san dualchas, den t-seòrsa cho a' Ghrèig seann, cuidean na Melanesia, an Linn an Ath-bheòthachaidh 'san Fhlorence, agus [[Sèapan]] ro-nuadh, bha dàimean-ghaoil an sàs ann an trom chuid as motha na t-sluaigh fir.
 
''Faicibh [[Corpeòlasail seòrsachadh de co-sheòrsachd]]''.
 
===Àrainn Dà-Mhiannachd===
:''Prìomh-aistean: [[Modh Feòlmhor 'San Fhireannach Daonna]] & [[Modh Feòlmhor Sa' Bhoireannach Daonna]].''
 
Tha mòran rannsachaidhean, as ainmaile an Modh Feòlmhor 'San Fhireannach Daonna ([[1948]]) agus an Modh Feòlmhor Sa' Bhoireannach Dhaonna ([[1953]]) le [[Alfred Kinsey]] air a lorgadh a-mach a bheil eòlasan no mothachaidhean co-sheòrsach air a bhith aig a' chuid as motha nam daoine agus mar sin tha iad 'nan dà-mhiannaich. Bha beagchuid de daoine a-mhàin air lorgadh (5-10%) a bhith gu glan [[iol-sheòrsach]] no co-sheòrsach. Air an làimh eile, tha beagcuid eadhon nas lugha de daoine lorgadh a tha air a ghabhail aig eòlasan feòlmhora ionanna leis na dà seòrsa, comharrachadh meidh tàlaidh no àrainn. Tha rannsachaidhean eile air a chomhairleachadh a chuir na h-iomraidhean am meud an tricead de [[dà-mhiannachd]] agus co-sheòrsachd anns na sluaighean daonna. Ge-tà, tha a smuain na h-àrainne na feòlmhorachd a' mealtainn gabhail ri leathann fhathast an-diugh agus tha i an co-bhoinn ri lorgaidhean 'san rìoghachd dhaonna agus an [[rìoghachd bheathach|rìoghachd bheathach]] cho math ri rannsachaidhean bith-eòlasach nam caochlaidhean cruthach na h-eachainne eadar sin a' buntainn ri [[suidheachaidhean gnèitheach]] eugsamhaile. Connsaich mòran dhaoine a bheil na mùthan eadar na h-aideachaidhean coitcheanna is dìomhair timcheall suidheachaidhean gnèitheach seach ri beachdan comannach àicheanach timcheall cliathadh co-sheòrsach.
 
 
[[image:gaymap.PNG|thumb|200px|right|Laghan na co-sheòrsachd an t-saoghail]]
[[Image:Samesex_Map_North_America.png|right|200px|thumb|Aonaidhean co-sheòrsachd 'san [[Ameireaga mu Thuath]]]]
[[Image:Samesex_Map_Europe.png|right|thumb|200px|Aonaidhean co-sheòrsachd 'san [[Eòrpa]]]]
[[Image:David_and_Jonathan.jpg|thumb|200px|right|Tagir roinn gun robh na Bìoballach laoich [[Daibhead agus Iaineatan]] 'nan [[leannan]]an, ged connsaich a' chuid as motha sin. ''Faicibh [[Iaineatan agus Daibhead#Ciallachadh fionnsgeulach|còmhradh]]. '' "La Somme le Roy", [[1290]] AD; Dealbhaichte Frangach ms (tuairisgeul); Taigh-gleidhidh Bhreatannach.]]
[[Image:Jonathan Lovingly Taketh His Leave of David by Julius Schnorr von Carolsfeld.jpg|250px|thumbnail|left|"Iaineatan a' Gabhail gu Gaolach A Fhàgail de Daibhead" le [[Julius Schnorr von Karolsfeld]] ]]
 
===Sìolachadh an aghaidh brodagan===
 
Tha rannsachadh eòlasail a' maireann a-steach do tuairmsean eugsamhaile timcheall na cùisean a bheir èirigh do suidheachadh gnèitheach no modh. Tha seo a' gabhail a-staigh mus breith [[Timcheallachd, roghainn, agus suidheachaidhean gnèitheach|cùisean brogadail ]] agus [[sìolachadh agus suidheachadh gnèitheach|sìolachadh]]. ''Airson cùisean comannach de roghainn, faicibh ion-oibrichteachd gu h-ìosal.''
 
===Ion-oibrichteachd===
 
:''Prìomh-aistean: [[Cùisean de suidheachadh gnèitheach]] & [[Co-sheòrsachd agus Eòlas-lèigheil|Co-sheòrsachd agus Eòlas-lèigheil]]''
 
Tha connsachadh cudthromach a' maireann thar mar a tha 'cur suidheachaidhean gnèitheach dhuine roimh timcheall to [[Sìolachadh 'gus suidheachaidhean gnèitheach|sìolachadh]] an aghaidh [[Timcheallachd, roghainn, agus suidheachaidhean gnèitheach#adhartas_leanaibh|brodagail]] cùisean. Tha còmhradh nas lugha 'maireann air co-dhiù tha 'n suidheachadh sin [[Timcheallachd, roghainn, agus suidheachaidhean gnèitheach|faiceallach]]. Mar sin, dham beachdan air ghabhail a-staigh gu leathann na h-[[àrainn-feòlmhorachd]] Kinsey, aonaich a' chuid as motha a bheil beagcuidean a-mhàin ''"gu fìor"'' co-sheòrsach no [[iol-sheòrsach]] agus a bheil a' chuid as motha [[dà-mhiannach]]. An prìomh-beachd a bheil air chumail an ceartair a bheil gun amhail ur [[suidheachadh gnèitheach]] àraid chan urrainn dha atharraichte a bhith agus iad a bheil ''"buaidh"'' aig air a bhith nas cubhaidhe dà-mhiannach.
 
[[Gnethan:LCDT]]
[[Gnethan:Suidheachadh gnèitheach is fèineachd]]
[[Gnethan:Suidheachadh gnèitheach]]
[[Gnethan:Gnè]]
 
 
[[ar:&#1605;&#1579;&#1604;&#1610;&#1577;]]
[[bg:&#1061;&#1086;&#1084;&#1086;&#1089;&#1077;&#1082;&#1089;&#1091;&#1072;&#1083;&#1085;&#1086;&#1089;&#1090;]]
[[ca:Homosexualitat]]
[[de:Homosexualität]]
[[en:Homosexuality]]
[[es:Homosexualidad]]
[[eo:Samseksemo]]
[[fa:&#1607;&#1605;&#1580;&#1606;&#1587;&#8204;&#1711;&#1585;&#1575;&#1740;&#1740;]]
[[fr:Homosexualité]]
[[he:&#1492;&#1493;&#1502;&#1493;&#1505;&#1511;&#1505;&#1493;&#1488;&#1500;&#1497;&#1493;&#1514;]]
[[it:Omosessualità]]
[[ja:&#21516;&#24615;&#24859;]]
[[nl:Homoseksualiteit]]
[[no:Homofili]]
[[pl:Homoseksualizm]]
[[pt:Homossexualidade]]
[[ro:Homosexualitate]]
[[ru:&#1043;&#1086;&#1084;&#1086;&#1089;&#1077;&#1082;&#1089;&#1091;&#1072;&#1083;&#1080;&#1079;&#1084;]]
[[simple:Homosexuality]]
[[sl:Homoseksualnost]]
[[sv:Homosexualitet]]
[[vi:&#272;&#7891;ng tính luy&#7871;n ái]]
[[zh:&#21516;&#24615;&#25088;]]