An diofar eadar na mùthaidhean a rinneadh air "Bean-shìdh"

Nuair bhàsaich buill nan comann mòr nan Gaeil (an comainn,Clann sheinneadhuí beanGráda, ''caoineadh''an dualchasachClann aiguí Néill, an [[tiodhlacadh|tiodhlacaidhean]].Clann Bhauí ban-sheinneadairBríain, maran seoClann airuí uairibhConchobhar, airagus thoirtan iomradhClann airmhic Caomhánach), sheinneadh bean-shìdh sa''caoineadh'' [[Beurla|Bheurla]]dualchasach choan "keenerdèidh dham bhàs." Gu dualchasach, bha bean-shìdh mhòr aig roinn nan teaghlachan mòra Gàidhealachnan Gaeil comannaichte riutha, a dhèanadh teachd an làthair a sheinn an caoineadh seo an dèidh bàs 'san teaghlach. Innisidh na sgeulan mar a faodaidh (nuair bhàsaich ball an teaghlaich fada air falabh) an teachd an làthair no, ann an roinn nan sgeulan, an fuaim na mnà-shìdhsìdhe a' chiad for am bàis a bhith.

Nuair bha na beul-aitrisean eaar-theangaichte a-steach dham Bheurla, bha sònrachadh eadar na mnàthan-shìdh agus na sìthichean eile air chur an aithne nach eil a' nochdadh a mhaireann 'sna sgeulan tùsaile 'nan dealbhan ([[Gaeilge]] no [[Gàidhlig]]) tùsaile. Gu coltach, dh'fhàs an caoineadh an tiodhlacaidh ràn brònach le a th' am bàs air chur an cèill. 'Sna sgeulan seo, thàinig a' cluinntinn an caoineadh na mnà-shìdh a chur air manadh air bàs 'san teaghlach agus comharraichidh a' faicinn a' bhean-shìdh an bàs neach fhèin.

Tha lèineagan geala gu tric mu mnàthanmnathan-shìdhsìdhe agus tha gruag fhada bhàn aca gu tric, mar a sguabaidh iad le cìr an airgid, mion-fhiosrachadh a chuir an sgoilear, Patricia Lysaght, às leth ri breisleach le ur-sgeulachdan dùthchaile nam [[maighdean-mhara]]. Riochdaich sgeulan eile iad ann an lèineagan uaine no dubh le bratan-falaich liath.