An diofar eadar na mùthaidhean a rinneadh air "Dà-chànanas"

Content deleted Content added
barrachd air dà-chànanas/dà-theangachas
Loidhne 1:
Tha '''dà-chànanas''' a' ciallachadh gu bheil duine fileanta ann an dà [[cànan|chànan]] agus air an togail bho aois thràth. Tha mu 66% de dhaoine air feadh [[an Saoghal|an t-saoghal]] dà-chànanach no iomadh-chànanach. Le dà-chànanas thathar a' ciallachadh comasan cànain duine fa-leth. Tha diofar mhìneachaidhean den fhacal ann ge-tà:
 
A-rèir [[Joshua Fishman]] chan e ceist a th' ann mu duine no comann. Dha rèir-san tha dà-chànanas a' ciallachadh gu bheil coimhearsnachd, dùthaich no comann eile dà-chànanach ma tha dà chànan co-ionnan a thaobh inbhe agus nach eil diofar chànanan air an cleachdadh ann an diofar roinnean (m.e. roinn prìomhaideach: taigh, coimhearsnachd, teaghlach; roinn phoblach: sgoil, riaghaltas, oifis). 'S e eisimpleir de dh'àite dà-chànanach a th' anns a [Am Bruiseal|Bhruiseal]] agus [[Barcelona]] agus gu ìre [[Catalònia]]]. Ma thathar a' cleachdadhcànan diofraichte ann an roinnean diofraichte, thathar a' bruidhinn mu [[dà-theangachas|dhà-theangachas]]
 
 
Tha mu 66% de dhaoine air feadh [[an Saoghal|an t-saoghal]] dà-chànanach no iomadh-chànanach.
 
==Dà-Theangachas==
Ma tha dà chànan rin cluinntinn ann an coimhearsnachd, sgìre no dùthaich, bruidhnear air '''dà-theangachas'''.
Ma tha dà chànan rin cluinntinn ann an coimhearsnachd, sgìre no dùthaich, bruidhnear air '''dà-theangachas'''. Tha dà-theangachas '''sealach''' nas cumanta. Tha seo ri fhaicinn nuair a tha [[Tionndadh Atharrachadh Cànain|atharrachadh-cànain]] a’ tachairt, gu h-àraidh nuair a tha am pròsas aig toiseach gnothaich. Tha dà-theangachas a’ nochdadh mar cheum bho aon-chànanas anns an t-seann chànan gu aon-chànanas anns a’ chànan ùr. Tha dà-theangachas seasmhach ri fhaicinn ann an grunn dhùthchannan, ach chan eil e ro-chumanta. Eisimpleirean: [[an Eilbheis]] (Schwyzerdütsch, [[Gearmailtis|Hochdeutsch]]), na dùthchannan Arabach (Arabais na dùthcha, Arabais Chlasaigeach). <ref>[[David Crystal]] (1987). ''The Cambridge Encyclopedia of Language''. Cambridge, Cambridge University Press, td. 43
A-rèir [[Joshua Fishman]] tha dùthaich no coimhearsnachd dà-theangach, ma tha dà chànan gam bruidhinn ann an diofar roinnean, m.e. Beurla anns an roinn phoblach (riaghaltas, oileas, sgoil) agus Gàidhlig anns an roinn phrìomhaideach). tha suidheachadh dà-theangach nas cumanta anns an t-saoghal na tha suidheachadh [[dà-chànanas|dà-chànanach]]. Chan eil na cànanan co-ionnan a thaobh inbhe agus mar as àbhaist tha aon chànan àrd (mar as àbhaist mòr-chànan) agus aon chànan ìosal (mion-chànan). Thathar a' roinn dà-theangachas ann an dà-theangachas sealach agus dà-theangachas seasmhach.
 
Ma tha dà chànan rin cluinntinn ann an coimhearsnachd, sgìre no dùthaich, bruidhnear air '''dà-theangachas'''. Tha dà-theangachas '''sealach''' nas cumanta, gu h-àraidh far a bheil mion-chànanan an sàs. Tha seo ri fhaicinn nuair a tha [[Tionndadh Atharrachadh Cànain|atharrachadh-cànain]] a’ tachairt, gu h-àraidh nuair a tha am pròsas aig toiseach gnothaich. Tha dà-theangachas a’ nochdadh mar cheum bho aon-chànanas anns an t-seann chànan gu aon-chànanas anns a’ chànan ùr. Tha dà-theangachas '''seasmhach''' ri fhaicinn ann an grunn dhùthchannan, ach chan eil e ro-chumanta. Eisimpleirean: [[an Eilbheis]] (Schwyzerdütsch, [[Gearmailtis|Hochdeutsch]]), na dùthchannan Arabach (Arabais na dùthcha, Arabais Chlasaigeach). <ref>[[David Crystal]] (1987). ''The Cambridge Encyclopedia of Language''. Cambridge, Cambridge University Press, td. 43
</ref>