An diofar eadar na mùthaidhean a rinneadh air "Dlighe Charles"
Content deleted Content added
b Charles's law gluaiste ri Dlighe de Charles: merging versions history |
No edit summary |
||
Loidhne 1:
Ann an [[Eòlas-nàdair]], tha '''Dlighe Charles''' a' cur an cèill cuid dhe na feartan a th'aig a h-uile seòrsa gas. Chaidh a h-ainmeachadh às dèidh fear Jacques Charles, Frangach a bha beò eadar 1746 is 1823.
==Dlighe Charles==
'''''Airson meall stèidhichte de gas, agus e ga chumail air teannas stèidhichte, theid na th'ann dhen a' ghas am meud no an lughad gu dìreach a rèir àrdachadh neo ìoslachadh air a theasad.'''''
== Eachdraidh na Dlighe==
B'e fear [[Ioseph Louis Gay-Lussac]] a dh'fhoillsich an dlighe son a' chiad uair an [[1802]], ach dh'ainmich e gun robh e a' togail air obair, nach deach fhoillseachadh a-riamh, a rinneadh le [[Jaques Charles]] mun a' bhliadhna [[1787]]. Air an adhbhar sin, tha Charles aithnichte an-diugh mar a' chiad fhear a dhearbh an dlighe, le deuchainn. Tha Dlighe Charles, [[Dlighe Úi Bhaoghail]] agus [[Dlighe Gay-Lussac]] uile a' tighinn cruinn còmhla ann an [[Dlighe Aonaichte nan Gas]].
:<math>\frac{V}{T} = k</math>▼
==Geàrr-chunntas==
Is e iomradh matamatachd na dlighe:
▲:<math>\frac{V}{T} = k</math>
a' toirt fa-near gur iad:
*V - toirt-lionaidh de'n gas
*T - teasad a' ghais (air a thomhas a rèir Kelvin)
*k - Aireamh Cunbhalach (Cunbhalach a' mheudachaidh).
Ach ann am minichidhean eile, far a bheil prìomhachas ga chur air na buadhan a th' aig teas air a h-uile sìon sa chruinne-cè, thèid ''meall'' de ghas sam bith an ''lughad'' fhad's a thèid teas an t-siostaim am meud, agus an rathad eile dha rèir:
:<math>V \varpropto T</math><br />
:<math>V = V_o(1 + \alpha\theta)</math>
far a bheil ''<math>\alpha</math>'' a' riochdachadh feart-sgaoilidh de ghas àraid, agus ''<math>\theta</math>'' a' riochdachadh teas (air a thomhas a rèir Kelvin).
==Na tha a' leantainn bhuaipe==
:<math>\frac{V_1}{T_1} = \frac{V_2}{T_2} \qquad \mathrm{or} \qquad \frac {V_2}{V_1} = \frac{T_2}{T_1} \qquad \mathrm{or} \qquad V_1\cdot T_2 = V_2\cdot T_1</math>.▼
Air sgàth 's gu bheil ''k'' stèidhichte, chithear, nuair a chuirear teas ri gas, gum feum an gas sgaoileadh nas fharsainge. Air a chaochladh, nuair a thèid gas fhuarachadh thèid na smùirnein dheth nas dùmhaile cruinn còmhla. Cha leig sinn a leas luach ''k'' a bhith aithnichte gus an dlighe a chur gu feum a' dèanamh coimeas air dà ghas agus iad air an dearbh theannas:
▲:<math>\frac{V_1}{T_1} = \frac{V_2}{T_2} \qquad \mathrm{
A' leantain na h-argamaid seo, ma thuiteas teasad a' ghas gu fìor-neoni (0 Kelvin) cha bhith sìon ann dhen a' ghas. Chan fhaicear sin an dà-rìribh a chionn 's gun atharraich a h-uile gas a th' ann gu nì ruithteach aig teas os cionn fìor-neoni.
==Fiosrachadh eile==
Wikibooks (sa Bheurla):
Tha duilleag ann a mhìnicheas ciamar a chruthaicheas neach [http://en.wikibooks.org/wiki/School_science/Making_Charles%27_law_tubes Pioban Dlighe Charles] ann an Wikibooks School Science.
* [[Dlighe Úi Bhaoghail]]
* [[Dlighe nan Gas Foirfe]]
[[category:Eòlas-nàdair]]
* [[Boyle's law]]▼
* [[Gay-Lussac's law]]▼
[[es:Ley de Charles y Gay-Lussac]]
[[fi:Charlesin laki]]
[[fr:Loi de Gay-Lussac]]
[[ga:Dlí de Charles]]
[[
[[hr:Charlesov zakon]]
[[ko:샤를의 법칙]]▼
[[hu:Charles-törvény]]
[[mk:Шарлов закон]]▼
[[ja:シャルルの法則]]
▲[[ko:샤를의 법칙]]
▲[[mk:Шарлов закон]]
[[pl:Prawo Gay-Lussaca (gaz doskonały)]]
[[sl:Gay-Lussacov zakon]]
[[
[[vi:Định luật Gay-Lussac]]
[[zh:查理定律]]
|