An t-Impireachd Bheasantian
| Βασιλεία Ρωμαίων
| |
|---|---|
 (Bratach an Impireachd anns na linntean mu dheireadh) |
 (An samhaltan ìmpireil) |
 An t-Impireachd Bheasantian aig an ìre is cùmhachdach c. 550. Chaidh talamhan purpaidh fo cheannsail fo riaghail Justianian I. | |
| facal-suaicheantais: Βασιλεύς Βασιλέων Βασιλεύων Βασιλευόντων (Greek: "Rìgh nan Rìgh a riaghladh tarsainn Uachdaran")[feum air teisteanas] | |
| Cànain Oifigeil | Greugais (còmhla-ri Laideann anns na linntean thràth) |
| Prìomh-bhaile | Constantinople |
| Creideamh Oifigeil | Crìosdaidheachd Ghreugach |
| Ceann na Stàite | Impire |
| Ceann an Riaghaltas | Megas Logothetes, agus nas fhadalach Megas Doux |
| Ceannsal | Seanaid Beasantian, shuas ris an 13mh linn |
| Àrainn - Gu Leir - % Uisge |
2.7 millean cm² aig an ìre is motha ?% |
| Sluagh | ca. 34 millean naur a chaidh a stèidheachadh anns an 4mh linn |
| Stèidheachadh | Gu tradiseanta le stèidheachadh Constantinople mar prìomh-bhaile Impireachd an Ròimh 11 an Ceitean, 330 AC |
| Crìoch | Nuair a ghlach Impireachd nan Otomanach Constantinople air an 29 den Cheitean, 1453 AC |
| A Chiad Impire | Constantine Mhòr (306 - 337 AC) |
| Impire mu dheireadh | Constantine XI (1449 - 1453 AC) |
| Airgead | Solidus, Hyperpyron |
| edit | |
'S e An t-Impireachd Bheasantian (ainm Greugach: Βασιλεία τῶν Ρωμαίων - Basileia tōn Romaiōn), gu tric dìreach Beasantian no 'sa Bheurla "Byzantium", an t-ainm a tha againn mar is àbhaist (bhon an 19mh linn) air Impireachd Earrach an Ròimh anns an t-Aois Mheadhanach. Tha an Impireachd sònraichte agus air leth bho Impireachd an Ròimh (ann an taobh a Siar na Roinn Eòrpa) oir bha e air a shocrachadh air Constantinople agus 's e Greugais, seach sean Laideann, an cànan a bha na h-uaislean, an riaghaltas agus a mhòr-chuid den t-sluagh a cleachdadh. Ged a tha an Impireachd seo leantainneach, a-rèir riaghaltas agus stèidheachadh co-dhiù, ri Impireachd an Ròimh ann an taobh siar a Roinn Eòrpa bi daoine a dèanamh eadar-dhealachadh eadarra mar is tric oir gu bheil iad atharraichte ann an iomadh dhoimh a-rèir aois, cànan agus dualchas. Chaidh ainmeachadh mar "Impireachd nan Greugaich" airson a chuid mhòr de bheatha anns an Roinn Eòrpa mar is coireach ri cho cumhachdach 'sa bha an t-sluagh agus dualchas Greugach ann.
Chan eil co-aonta ann mu cuin a thòisich an aois Bheasantian. Bi feadhainn ga cheangail ri riaghail an t-Impire Diocletian (284-305), a chruthaich iomadach atharrachan anns an riaghaltas agus 'sann mar seo a chaidh Impireachd an Ròimh a ghearradh ann an dà leth; pars Orientis (an leth Earrach) agus pars Occidentis (an leth Siarach). Tha feadhainn den bheachd gur e Constantine I a chiad Impire Beasantian. Bi feadhainn a cuir toiseach an Impireachd sònraichte ann an riaghail Theodosius I (379-395) agus le buaidh Chrìosdaidheachd tarsainn air an Creideamh Romanach, air a neo a leantainn a bhàs ann an 395 leis an dealachadh den Impireachd. Tha buidheann eile ann a bhios ga cheangail ri 476 oir gur ann 'sam bliadhn' ud a leig an Impire mu dheireadh san Iar, Romulus Augustus, às a dhreuchd agus mar sin a fàgail an cumhachd ìmpireil le Impire an Ear a-mhàin. Tha aon beachd eile ann gur e ath-chruthachadh an Impireachd ann an aois Heraclius (mu 620) nuair a fhuair Greugais inbhe mar cànan oifigeil agus a chuid mhòr chogadh agus strì ris an robh an Impireachd ceangailte a gabhail àite 'san Ear. Gun diofar de am beachd a ghabhas neach, chaidh an atharrachadh air adhart beag air bheag agus an 330, nuair a stèidhich Constantine prìomh-bhaile ùr airson an impireachd na ainm fhèin - Constantinople, bha cumhachd an cànan agus cultar Greugach a sgaoileadh (Hellenization 'sa Bheurla) mu tha.